“Şehitler ölmez, vatan bölünmez”…
Türkiye’de son yirmi yılda en fazla işitilen sloganlardan biri bu… Zaten öteden beri üzerinde koyu bir kutsallık hâlesi bulunan bu kavram, yakın dönemde kendine giderek artan bir atıf alanı buldu. Öncelikle “terör şehitleri” bahsinin ağırlığı var burada. 2002 yılında 18 Mart’ın resmen Şehitler Günü ilan edilmesi de şehitlik kavramının kamusal söylemdeki yerini pekiştirdi. Serdar M. Değirmencioğlu’nun hazırladığı derleme, sosyal bilimlerin bu önemli ve tabu konu karşısındaki sessizliğini bozarak, şehitlik mitolojisinin türevlerini ve yansımalarını inceleme amacı güdüyor. Kitapta, şehitlik kavramının farklı dönemlerdeki ve farklı bağlamlardaki kullanımları ele alınıyor: Çanakkale Savaşı, 27 Mayıs… İslâmcılıkta, Alevilikte ve radikal solda şehitlik kavramının yeri ve dönüşümleri… Kitlesel şehitlik turizminin oluşumu… Şehitlik söylemi nasıl yeniden üretiliyor, iktidarın yeniden üretiminde nasıl bir rol oynuyor? Edebiyatta, sanatta şehitlik teması nasıl temsil ediliyor? Şehitlik mitolojisi kamusal alanı nasıl çatışma belleğinin hâkimiyetine sokuyor? Bu temel sorular, yazıların pek çoğunun arka planında kendini duyurduğu gibi, adlı adınca da ele alınıyor. Asker oğlunu kaybeden annelerin deneyimleriyle ilgili, askerlerin şehitlik kavramıyla olan imtihanıyla ilgili, psikologların şehit yakınlarıyla yüzleşmeleriyle ilgili izlenimler, bu çok yönlü ve öncü çalışmayı tamamlıyor. Gülsüm Cengiz, Serdar M. Değirmencioğlu, Bekir Düzcan, Esra Gedik, Can Gezgör, Turgay Gülpınar, Çağdaş Günerbüyük, Rezak Küçükkaya, Asım Öz, K. Eylem Özkaya Lassalle, Bülent Sezgin, Sezai Ozan Zeybek ve Besim Can Zırh’ın katkılarıyla.
(Tanıtım Bülteninden)
**
“Öl Dediler Öldüm” – Türkiye’de Şehitlik Mitleri
Derleyen: Serdar M. Değirmencioğlu. İletişim Yayınları, Haziran 2014.
İçindekiler
BÖLÜM I
1. Bu Bir Cinnet: “Bizi de Askere Al Komutanım!” Serdar M. Değirmencioğlu
2. Anlam Kaybının Telafisi ile Siyasî Konumlar Arasında: Türkiye’deki İslâmcılığın Şehitlik ve Şahitlik Anlayışları Üzerine Bir Tasvir Denemesi. Asım Öz
3. Alevilikte Şehadet: Kerbela’dan Gezi’ye Hüseyin’in Tarih Dışına Taşan Nefesi. Besim Can Zırh
4. Çanakkale İçinde Kurdular Beni: Şehit(lik) İmgesi Üzerinden Toplumsal Bedenin İnşası. Bekir Düzcan
5. Turan Emeksiz: Bir Simgenin Doğuşu ve Yok Edilişi. Turgay Gülpınar
6. Savaşları Yeniden Yazmak: Şehitler ve İktidarın Seçici Belleği. Sezai Ozan Zeybek
7. Kurgunun Deşifresi: Şehitlik Söylemini Anlamak. Serdar M. Değirmencioğlu
BÖLÜM II
8. Ömer Seyfettin’den Bugüne Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Şehitlik. Gülsüm Cengiz
9. Tabutlara Sarılan Beyaz Perde. Çağdaş Günerbüyük ve Serdar M. Değirmencioğlu
10. Militarizm ve Ölüm Kıskacında Törenler ve Drama Etkinlikleri: “Şehit Olacaksın İnşallah!” Bülent Sezgin
BÖLÜM III
11. “Ölüm” ve “Şehitlik” ile Yeniden Kurulan Hayatlar: Oğlunu Silahlı Çatışmada Kaybeden Asker Anneleri. Esra Gedik
Ek: Şükran K. / Bir “Şehit Annesi” Hikâyesi
12. Radikal Sol Örgütlerde Şehitliğin İnşası. K. Eylem Özkaya Lasalle
13. Kamusal Alanın Çatışma Belleğine Dönüştürülmesi. Serdar M. Değirmencioğlu
14. Şehit Turizmi: Kitlelerin Çanakkale Seferberliği. Serdar M. Değirmencioğlu
BÖLÜM IV
15. Buraya Henüz Merhamet Gelmedi. Can Gezgör
Ek: Şehidin Dua Metni
16. Sivas Şehitler Anıtı ya da Sessizliğin Üç Hâli. Serdar M. Değirmencioğlu
Ek: Anıtlardaki Sesler. Rezak Küçükkaya
