BM Çocuk Hakları Komitesi 1993 yılında dünyada gittikçe artan çatışmaların çocuklar üzerindeki etkisinin, bu etkilerin ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlerin BM Genel Kurulu’nda ele alınmasını ister. Bunun üzerine aynı yıl Aralık ayında gerçekleşen Genel Kurul; konuyu gündem yapar ve çatışma bölgelerindeki çocukların durumunu ortaya koyacak küresel bir raporun hazırlanmasına karar verir. Raporu hazırlamak üzere de Mozambik’in bağımsızlık sonrası ilk Eğitim Bakanı ve çocuk hakları savunucusu Graça Machel seçilir.
Graça Machel iki yıl boyunca çatışmadan etkilenen birçok ülkeye gider ve çocuklarla, ailelerle, insani yardım gerçekleştiren kişilerle, hükümet yetkilileriyle çocukların neler yaşadıklarını daha iyi anlamak üzere görüşmeler yapar. Bu görüşmeler sonucunda, bugün hala çatışma dönemlerinde çocukların yaşadığı hak ihlallerini anlamak, görünür kılmak ve dolayısıyla önlemek için temel bir kaynak olarak kullanılan “Silahlı Çatışmaların Çocuklar Üzerindeki Etkisi Raporu”nu hazırlar.
Çocuklar raporda silahlı çatışmanın en fazla etkileneni olarak tanımlanırken, çocukların çatışma dönemlerinde yaşadığı hak ihlalleri altı temel başlığa ayrılır: “çocukların öldürülmesi ve sakatlanması”, “çocukların çatışmalarda yer alması ya da kullanılması”, “çocuklara karşı cinsel şiddet”, “çocukların kaçırılması”, “okullara veya hastanelere yönelik saldırılar”, “çocuklar için insani erişim engellenmesi”.
Rapor, çatışmalardan etkilenen milyonlarca çocuğun maruz kaldığı ihlalleri, boyutlarını anlatırken aynı zamanda tüm bunları engellemek üzere acil bir eylem çağrısı niteliği taşır. Devletlerin derhal kara mayınlarının üretimi/kullanımı/ticareti ve depolanmasını yasaklaması için yasa çıkarması, BM’de bu konuda etkili çalışmalar yürütecek genel sekreter düzeyinde özel bir temsilcisinin görevlendirilmesi gibi bir dizi tavsiyeyi de içerir.
BM bu tavsiyelerin bir kısmını hayata geçirir. Özel bir temsilcilik oluşturur, çatışma dönemlerinde çocuk hak ihlallerini izlemek üzere bir izleme mekanizması kurar. Her yıl küresel bir rapor yayımlar ve çocukların yaşadıklarını görünür kılar. Ancak -tabii ki- tüm bunlar çatışmaları, savaşları ortadan kaldırmak için yeterli olmaz. Zaten devletler de çatışmaları derinleştirecek ve yaygınlaştıracak politikalardan vazgeçmez.
Save The Children adlı çocuk hakları örgütünün 2019 yılında yayımladığı “Çocuklara Karşı Savaş” raporu bunun kanıtlarından biri. Rapora göre; dünyadaki çocukların beşte biri çatışma bölgesinde yaşıyor, her yıl 100 binden fazla bebek savaş ve çatışma bölgelerinde hayatını kaybediyor. Savaşlarda asker olarak kullanılan çocukların da, saldırıların hedefi haline gelen okul ve hastane sayısı da artıyor. Raporda yer alan bir başka artış ise savaş bölgelerinde yaşayan çocuk sayısı: 2017 yılında savaş bölgelerinde yaşayan çocukların sayısı 1990’lara oranla iki kat artarak 420 milyona ulaşmış durumda. 1990’lı yıllarda bu sayı 200 milyon.
UNICEF’in 2018 yılında hazırladığı küresel rapora göre de 2018 yılı çocuklar açısından en fazla kaybın yaşandığı yıllardan biri ve devletler önleyemediği hatta bizzat kendisinin başlattığı çatışmalarda ölen ya da sakat kalan çocukları korumak, güçlendirmek konusunda oldukça başarısız.
Yine de biliyoruz ki dünyanın pek çok yerinde, pek çok kişi, pek çok yerel ve uluslararası örgüt devletlerin tutumlarını değiştirmeye, dünyanın tüm çocuklar için barış içerisinde yaşayabilecekleri bir yer olmasına için çalışmaya devam ediyor. Graça Machel de aynı şekilde, çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
Machel Mozambik’in özgürlük hareketi Frelimo’nın kurucularından. Frelimo’da başladığı özgürlük mücadelesi onu çocukların hakları için etkili bir savunucu haline getirmiş. Ölümüne dek yoldaşı ve sevgilisi olarak Nelson Mandela’nın yanında olan Machel; kadın ve çocukların yaşamını değiştirmek, bu konuda umut uyandırmak, mücadeleyi güçlendirmek ve böylece aslında hepimiz için daha özgür ve eşit bir dünya oluşturmak için çabalamaya devam ediyor…
Graça Machel’in kurucusu olduğu örgütlerden birisi olan The Elders’ı siz de takip edin! https://theelders.org
Kaynak: Yeni Yaşam
