Vicdani reddini 2008 yılında açıklayan İnan Mayıs Aru vicdani reddin bir insan hakkı olarak tanınmaması, “bakaya” sayılması nedeniyle hakkında çok sayıda idari soruşturma ve ceza kovuşturmaları açılması, hakkında hapis ve para cezaları verilmesi nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne(AİHM) başvurdu.
AİHM Büyük Dairesi, Kıbrıslı vicdani retçi Murat Kanatlı’ya verilen cezanın insan hakkı ihlali olduğu yönünde mart ayında alınan kararı kesinleştirdi. İtirazı reddedilen Ankara, Kanatlı’ya 11 bin 363 euro ödeyecek.
Bir bireyin vicdani ret hakkından yararlanıp yararlanamayacağını belirleyebileceği herhangi bir alternatif hizmeti veya erişilebilir ve etkili bir prosedürü sağlamayan bir sistemin bir bütün olarak toplumun çıkarları ile vicdani retçilerin çıkarları arasında adil bir denge kuramamış olduğu ve ihlale sebebiyet verdiğine karar verilmiştir.
Kanatlı davasındaki karar, vicdani ret hakkının kapsamını yedek askerlik hizmeti kapsamına da genişletmektedir. Bu, Sözleşme kapsamında pasifist retçilere sağlanan korumayı arttırdığı için memnuniyetle karşılanan bir karardır.
Türkiye’de askerlik hizmeti zorunlu. Yalnız parası olan er için daha az yani bir ay, parası olmayan er için daha çok yani altı ay zorunlu. 2024 yılı itibariyle bedelli askerlik ücreti 182 bin 600 lira olarak belirlendi.
Vicdani ret hakkı ile ilgili açılan çok sayıda dava Anayasa Mahkemesi önünde karara bağlanmayı bekliyor. Ancak AYM, bu dosyaları karara bağlamadığı için konu AİHM’nin önüne gitmedi. Verilen karar bu nedenle, diğer dosyalar açısından da referans sayılma özelliği taşıyacak olması nedeniyle de önem taşıyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 6 Nisan 2015 tarihinde yapılan başvurunun üzerinden 9 yıl geçmesinin ardından nihayet kararını bugün açıkladı. Oy birliğiyle verilen kararda Kıbrıslı bir vicdani retçi olan Murat Kanatlı’nın din ve vicdan özgürlüğünün ihlal edildiği belirtildi.
Vicdani Ret Derneği, İnanç Özgürlüğü Girişimi, Norveç Helsinki Komitesi, Uluslararası Savaş Karşıtları, Avrupa Vicdani Ret Bürosu ve Connection e.V. , Ülke Grubu davalarının kararlarının uygulanması için toplu olarak Kural 9.2 başvurusunda bulundu. Etkiniz AB Programı’nın desteğiyle hazırlanan başvuru, Bakanlar Komitesi’ne gönderildi.
Azerbaycan AİHM’e vicdani retçi iki Yehova Şahidi’nin insan haklarını ihlal ettiğine dair “tek taraflı bir beyan” sunarak tazminat ve yasal masraflar ödemeyi teklif etti. AİHM de bunu kabul etti.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin raporuna göre, Kıbrıs konuları, Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala gibi davalarda açıklanmış hükümlerin yerine getirilmemiş olduğu, kararların uygulama yükümlülüğü taşıdığı, bu sorumluluğun “dostane bir talep değil, bağlayıcı bir gereklilik” olduğu belirtildi.
