Analiz: Çekimser ‘savaşçı’ Obama
Jon Sopel
BBC Kuzey Amerika Editörü
Son güncelleme: 11 EYLÜL 2014 – TSİ 12:36
Bazı liderler savundukları konularla hatırlanır. Bazı liderler ise karşı çıktıklarıyla akıllarda kalır.
Öyle görünüyor ki ABD’nin 44’üncü başkanı ikinci grupta yer alacak.
Barack Obama ilk seçildiğinde en büyük vaadi yabancı topraklarda savaşan Amerikan askerlerini ülkeye geri getirmekti. Geçtiğimiz yıl Suriye’de Esad rejiminin kimyasal silah kullanarak ‘kırmızı çizgiyi aştığını’ söyledi ama ardından hiçbir şey yapmadı.
Obama savaş lideri olmayı reddeden bir kişiliğe sahip. ‘Savaşçı’ kelimesi Obama’yı anarken kullanılacak sıfatlardan birisi değil. İşte tam da bu yüzden dün akşam Beyaz Saray’dan canlı yayımlanan konuşma Obama’nın bugüne kadar hep yapmaktan kaçındığı türdendi.
ABD Başkanı’nın konuşmasının hemen başında 140 bin Amerikan askerini nasıl ülkeye geri getirdiğini söylemesi hiç de şaşırtıcı değildi. Sonuçta bu en büyük başarılarından biri.
Ancak konuşmanın ilerleyen safhalarında içinden çıkılması çok zor bir sorun haline gelen Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütüyle nasıl mücadele edileceğine değinirken Obama daha zorlu bir dönemece girdi.
Artık Suriye’deki IŞİD militanları da ABD hava operasyonlarının hedefinde olacak.
Obama Amerikan halkına şu sözlerle seslendi: “Ülkemizi tehdit eden teröristleri nerede olurlarsa olsunlar avlayacağız. IŞİD’e karşı Suriye’de ve Irak’ta operasyon düzenleme konusunda tereddüt etmeyeceğiz. Başkanlık dönemimin ana prensibi de budur: ABD’yi tehdit edenler hiçbir yerde güvenli liman bulamaz.”
Ancak bu sözlerin hemen ardından Obama ABD askerlerinin karada herhangi bir operasyona müdahil olmayacağını da önemle vurguladı. Bunun yerine Suriye’de Esad rejimi ve IŞİD’e karşı çatışan muhalif militanlar desteklenecek. Obama Washington’daki siyasetçilerden bu hedefe ulaşacak bir yol geliştirmelerini istiyor.
Obama’nın Kongre’ye çağrısı da şöyleydi: “Kongre’den bu savaşçıları eğitip silahlandırmamız için bize ilave yetkiler vermesini talep ediyorum. IŞİD ile mücadelede devlet terörü yayan Esad rejimine güvenemeyiz.”
Obama’ya göre Suriye’deki muhalif militanlar IŞİD’e karşı mücadele edebilir.
Taşeron ordular
Obama’nın konuşmasının kalan bölümünde IŞİD’e karşı mücadelede yol haritasının neleri kapsamadığı da önemle vurgulandı.
“Bir kara harekatının içine sürüklenmeyeceğiz” diye konuşan Obama, “ABD halkının bu harekat ile Irak ve Afganistan savaşlarının farklı olduğunu anlamasını istiyorum. Kesinlikle ABD askerleri karada operasyonlar düzenlemeyecek. Hava gücümüz ve karadaki müttefiklerimizle IŞİD’i sistematik olarak çökerteceğiz” dedi.
Bu sözleri kısaca özetlemek gerekirse ABD kendi savaşında kara operasyonlarını taşeron ordulara yaptıracak denebilir. Böylece çatışmalarda yaşanabilecek Amerikan askeri ölümlerinin en aza indirilmesi hedefleniyor.
Obama ABD’nin bu mücadeleye tek başına girmeyeceğini de ifade etti ve IŞİD’e karşı geniş bir koalisyonun oluşturulacağını vurguladı. Merkeze ise Irak ve komşu ülkeleri koydu.
“ABD’nin gücü fark yaratabilir. Ancak Irak halkının yapması gerekenleri onların adına biz üstlenemeyiz” diyen Obama, Orta Doğu’nun güvenli hale getirilmesi konusunda ise “Arap ülkelerinin sorumluluklarını üzerimize alamayız” dedi.
Obama Beyaz Saray’a ilk geldiği dönemlerde Amerikan halkı Afganistan ve Irak yüzünden derin bir savaş yorgunluğu yaşıyordu.
Yeni başkanın en büyük vaadi ucu açık çatışmalardan kaçınmaktı. Bunun yerine diplomasi kartı ön plana çıkacaktı. Obama ABD’nin ‘sürekli savaş halinde’ olması fikrine karşı çıkıyordu.
Amerikalılar ne istiyor?
Ancak ABD’li gazeteciler James Foley ve Steven Sotloff başları kesilerek öldürülünce bazı şeyler değişti.
Artık ABD’de kamuoyu daha farklı düşünüyor. Obama ise bu değişimi fark edip duruşunu değiştiremedi ve ‘IŞİD’i kontrol altına almak’ gibi ifadeler kullandı. ABD halkı ise somut eylemler istiyordu.
Obama iki hafta önce ise IŞİD’e karşı “henüz bir stratejimiz yok” dedi. Amerikalılar da başkanlarına gidip bir strateji bulmasını söyledi.
Son kamuoyu yoklamalarından iki ilginç sonuç çıkıyor. İlki askeri harekata olan destekteki artış. Bir yıl önce bu destek yok denecek kadar azdı.
İkincisi ise başkanın ‘aşırı temkinli’ bulunması. Obama’ya destekte de gözle görülür bir düşüş var.
Tüm bu yaşananlar üzerine dün Obama kapsamlı askeri harekatın başlayacağını duyurdu. Bir önceki başkan George W. Bush’un ünlü ama bir o kadar da zamansız “Görev tamamlandı” açıklamasının bir benzerinin ise ne zaman geleceğini kimse bilmiyor.
İki başkan arasında bir kıyaslama daha: Bush’un Irak’ı işgal operasyonunun adı ‘şok et ve şaşırt’ idi. Obama ise dün ‘istikrarlı ve devamlı’ ifadelerini tercih etti.
Amerikan halkının tek önemsediği şey IŞİD tehdidine karşı aksiyona geçilmesi. ABD Başkanı da her ne kadar çekimser bir şekilde olsa da bu isteği yerine getirmek için harekete geçti.
