03/05/2021-Yıldız Tar
17 Mayıs ve Kaos GL, askerlikten muafiyet sürecine ilişkin bilgi notu yayınladı: Her ne kadar “vicdani ret” yasal bir düzenleme olarak bulunmasa da, askerlikten muafiyet, mevzuattan doğan bir hak olarak düşünülmelidir.
17 Mayıs ve Kaos GL Dernekleri’nin, hak sahibi LGBTİ+’ları güçlendirmek ve yasal haklarına ilişkin bilgi vermek için hazırladığı bilgi notları serisinde sıra askerlikten muafiyet süreçlerinde.
LGBTİ+’ların askerlikten muafiyet süreçlerine ilişkin bilgilendirmeyi amaçlayan bilgi notunda; muafiyet sürecinin mevzuatta nasıl düzenlendiği, sürecin nasıl işlediği ve itiraz mekanizmaları anlatılıyor.
Askerlikten muafiyet sürecine ilişkin ilgili yasal mevzuatın sıklıkla değiştiğini hatırlatan bilgi notu, LGBTİ+’ların sağlık muayeneleri sonucunda “askerliğe elverişli değildir” raporu alabilmelerine ilişkin prosedürün de zaman içinde değiştiğini belirtiyor.
Mevzuat sürekli değişiyor
Bilgi notu, önceki yıllarda yaşanan hak ihlallerinden ise şöyle bahsediyor:
“Mevzuat değişikliği öncesi kişilerin beden muayeneleri çıplak olarak yapılıyordu ve “yaşamlarını eşcinsel olarak devam ettirdiklerine dair” fotoğraflı deliller istenmekteydi. Söz konusu bu durumlar askerliğe elverişli olunmadığına dair rapor alınmasını zorlaştırmaktaydı. Yakın tarihlerde ilgili mevzuatta yapılan değişikliklerle çıplak muayene ve fotoğraflı delil uygulamaları kaldırıldı ve süreç daha çok ruh ve sinir hastalıkları alanına taşındı.”
Bilgi notunda, askerlikten muafiyet için LGBTİ+’ların ilgili mevzuatta “Cinsel tutum ve davranışlarının askerlik ortamında uyum ve işlevsellik sorunu yaratan ya da yaratacağı değerlendirilen olgular” kapsamında değerlendirildiği vurgulanıyor.
Bilgi notu, LGBTİ+’ların “askerliğe elverişli değildir” raporu alma sürecini adım adım anlatıyor. “Askerliğe elverişli değildir” kararı içeren raporun ancak heyet tarafından verilebildiğini söylüyor.
“Askerlikten muafiyet, mevzuattan doğan bir hak olarak düşünülmeli”
Bilgi notunda Türkiye Hukukunda askerlik görevi için “vicdani ret” kavramının bir karşılığı bulunmaması da eleştirilerek şu bilgiler paylaşılıyor:
*Süreçte muhatap olunan görevlilerin (askerlik şubesi, aile hekimi, psikiyatr) konuya hakim olmamaları karşısında endişe edilmemelidir. Zira her ne kadar “vicdani ret” yasal bir düzenleme olarak yasalarımızda bulunmasa da, sağlık muayenesi sonucunda LGBTİ+’lar “askerliğe elverişli değildir” raporu alabilmektedir. Dolayısıyla askerlikten muafiyet, mevzuattan doğan bir hak olarak düşünülmeli, olabildiğince özgüvenli davranılmalıdır.
*Psikiyatri muayenesinin ardından kişi hakkında psikiyatrist ya da psikolog tarafından düzenlenen rapor bir heyetin önüne gitmektedir ve bu heyet askerliğe elverişlilik konusunda son kararı vermektedir.
*Askerlik şubesinden sonra muayene olunacak aile hekimine ya da en yakın sağlık merkezindeki tek hekime askerliğe elverişli olunmadığına dair rapor almak istendiği ifade edilmelidir. Bunun üzerine hekim, kişiyi zaten bir psikiyatristin görmesi için yetkili sağlık kuruluşuna sevk etmek durumundadır. Kişi bu aşamada veya askerlik şubesinde cinsel hayatına ilişkin hiçbir şeyi ispat etmek zorunda değildir.
“Fiziksel bir muayeneye gerek yok, ‘fotoğraflı ispat’ hak ihlali”
Cinsel yönelime ve cinsiyet kimliğine ilişkin inceleme fiziksel bir muayeneye gerek olmadığını belirten bilgi notu ayrıca “fotoğraflı ispat” arayan mevzuatın yürürlükte olmadığını, bu uygulamaya maruz kalanların LGBTİ+ örgütlerinden destek alabileceğini vurguluyor.
Süreç boyunca aşağılayıcı, hakaret boyutuna varan ve küçük düşürücü davranışlarla karşılaşılması durumunda adli ve idari kanalların kullanılabileceğini vurgulayan not şöyle devam ediyor:
“Gerek askerlik şubesi personeli gerekse de sağlık kuruluşunda çalışanlar süreç boyunca bir “değer yargılaması” değil, “durum tespiti” yapmakla görevlidirler ve askerlikten muafiyet için gerekli şartların varlığı halinde keyfi bir tutumla aksi yönde karar verilmesi mümkün değildir.
“Askerlikten muafiyet süreci tamamlandıktan sonrasında askerlik durumunu gösterir belgede muaf olduğu görünecek ancak muafiyet sebebi görünmeyecektir. Hiçbir kurum askerlikten muafiyetin sebebini göremez ve kişi bu sebebi açıklamak zorunda değildir.”
Bilgi notuna ulaşmak için tıklayın.
Kaynak: KaosGL
