ANADOLU AJANSI VE EVRENSEL SURİYELİLERE YÖNELİK SALDIRILARI NASIL FARKLI GÖRDÜ?
Savaşın ve militarizmin yıkıcı sonuçlarına maruz kalan ve Türkiye’ye sığınan Suriyeli bireylere yönelik ırkçı ve ötekileştirici saldırılar sürüyor.
Daha önceki analizlerimizde de değindiğimiz gibi medyadaki haber dili, söz konusu ırkçı saldırıları adeta körükler nitelikte bir söylemle inşa ediliyor.
Militarizmin bir başka sonucuyla karşı karşıyayız: Ülkelerinden savaş sonucu uzaklaşmak durumunda olan ve evsiz kalan bireyler, geldikleri ülkede de dışlanmaya maruz kalıyor.
Ve bu dışlanma, son derece militarist saldırılar neticesinde gerçekleşiyor.
Suriyeli bireyler, militarizmin birinden uzaklaşırken, bir diğerine maruz kalıyor.
Bugün (25 Ağustos 2014) gece saatlerinde İstanbul Küçükçekmece’de Suriyeli bireylere yönelik saldırılar gerçekleşti. Şimdi iki farklı haber kanalının, Anadolu Ajansı ve Evrensel’in, bu saldırıları nasıl gördüğünü karşılaştırmalı olarak inceleyelim.
*
AA: Küçükçekmece’de Suriyeli gerginliği
İstanbul Küçükçekmece’de Suriyeli gençlerin bir genç kızı taciz ettiği iddiası üzerine Suriyeli sığınmacılara ait otomobil ve iş yerlerine zarar verildi.
Küçükçekmece’de Mehmet Akif Mahallesi sakinleri ile Suriyeli sığınmacılar arasında gerginlik yaşandı. Salı Pazarı mevkiinde bazı Suriyeli gençlerin bir genç kızı taciz ettiği iddiası üzerine, mahalle sakinleriyle Suriyeliler arasında tartışma çıktı.
Tartışmanın büyümesi üzerine bazı kişiler, Suriyelilere ait otomobil ve iş yerlerine demir sopa, taş ve bıçakla zarar verdi. Suriyelilere ait bazı araçlar ters çevrildi. Bir motosiklet de dereye atıldı. Suriyeli sığınmacıların yoğun olarak yaşadığı mahalleye çok sayıda çevik kuvvet ekibi ve TOMA sevk edildi.
*
Evrensel: Küçükçekmece’de Suriyelilere saldırı
İstanbul Küçükçekmece’de Atatürk Mahallesi ve Mehmet Akif Mahallelerinin olduğu bölgede yaratılan provokasyon sonucunda Suriyeli mültecilere yönelik linç girişimleri yaşanıyor.
Atatürk Mahallesi Muhtarlığının olduğu parkta laf atma bahanesiyle başlayan olaylar linçi girişimi olarak Atatürk Mahallesi ve Mehmet Akif Mahallelerine yayılarak devam ediyor. Yaklaşık 500-600 kişilik grup Suriyelilerin çalıştığı dükkanlara ve Arapça yazılar yazan işyerlerine saldırıyor. Gruptaki bazı şahısların elinde silah olduğu ve sağa sola ateş ettiği iddia ediliyor. Mahallelilerin verdiği bilgilere göre grup mahalle aralarında gezerek Suriyelileri arıyor. Mahalle halkının polise haber vermesine rağmen polisin sadece yukarıdan helikopterle izlemekle yetindiği bildirildi. Yaşanan saldırılar sonucu bazı Suriyelilerin bıçaklandığı da iddialar arasında.
Mahalle aralarında gezerek işyerlerini talan eden ırkçı grup şu anda Aşık Veysel Caddesi üzerinde bekliyor. Olay yerine çevik kuvvet ve TOMA gelmesine rağmen hala bir müdahalede bulunmadı. Gurubun Cadde üzerinde bekleyişi sürüyor.
İki Telli Cemevi önünde toplanan ırkçı grup tahrip ettikleri Suriyelilere ait aracın üstünde zıplayarak Küçükçekmece’de Suriyeli istemiyoruz diye slogan atıyor.
K. Çekmecede meydana gelen Suriyeliler yönelik saldırılarda 4 Suriyeli’nin bıçakla ağır yaralandığı, 2’sinin Kanuni Sultan Süleyman Hastananesine 2’sinin de Batıbahat Hastanesine kaldırıldığı bildirildi.
*
İki haber arasında en önemli farklılık başlıklarda gözleniyor. Al Jazeera Turk sitesinde yayınlanan AA haberi olayı “Suriyeli gerginliği” olarak görürken, Evrensel olayları “Suriyelilere saldırı” olarak tanımlıyor. Henüz daha haber başlığında haber dilinin gidişatına dair bilgi veren bu ayrıma göre AA, son derece problemli olan “Suriyeli gerginliği” ifadesiyle mevcut çatışmaların Suriyeli bireylerden kaynaklandığını ima ederken, Evrensel bu genellemeyi reddederek Suriyeli bireylere yönelik “saldırılar” gerçekleştiğinin altını çiziyor ve mağdur olan bireyler yönünde okuyucunun dikkatini çekiyor.
AA, “Suriyeli gençlerin bir genç kızı taciz ettiği iddiası üzerine Suriyeli sığınmacılara ait otomobil ve iş yerlerine zarar verildi” derken, taciz iddiasını haber metnine dahil ederek ve sonrasında saldırılara yer vererek adeta saldırıları meşrulaştırıyor. Olayı bu şekilde gören bir haber diliyle karşılaşan okuyucunun saldırılara dair eleştirel bir mesafe alması neredeyse imkansız. “Genç kızın taciz edilmesi” iddiasını ilerleyen kısımlarda tekrarlayan haber dili, saldırıları meşrulaştırmayı sürdürürken, Suriyeli bireylerin tamamını kriminal hale getiriyor.
Haberin sonlarına doğru saldırganlar tarafından gerçekleştirilen vahşet eylemlerini detaylıca okuyucuya aktaran haber dili, “Suriyelilere ait otomobil ve iş yerlerine demir sopa, taş ve bıçakla zarar verdi. Suriyelilere ait bazı araçlar ters çevrildi. Bir motosiklet de dereye atıldı.” gibi şiddet sahnelerini grafik halde okuyucuya sunarak, Suriyeli bireylerin neden olduğunu belirttiği gerginliğe karşı halkın “meşru şiddetinin kahramansı” boyutlarına adeta dikkat çekiyor.
AA haberinde saldırıları olumsuzlayan, saldırıların ardındaki ırkçı ve ötekileştirici motivasyonlara dikkat çeken herhangi bir ifade söz konusu değil.
Evrensel haberi ise saldırılar noktasında farklı bir anlatı izliyor. Olayı Suriyeli bireylere genelleyen “Suriyeli gerginliği” ifadesinden ziyade “Suriyelilere saldırı” olarak tanımlayan haber dili, saldırganların eylemlerini “Suriyeli mültecilere yönelik linç girişimleri” ve “ırkçı saldırılar” olarak net bir şekilde ortaya koyuyor. AA’nın Suriyeli bireylere yönelik saldırıları meşrulaştırmak için kullandığı “laf atma” ifadesini “bahane” olarak yorumlayan Evrensel haberi, metin boyunca ırkçı saldırıların ulaşmış olduğu ürpertici detayları okuyucuya aktarırken, okuyucunun saldırıları gerçekleştiren bireylere yönelik eleştirel bir mesafe almasına imkan tanıyor. “Mahalle halkının polise haber vermesine rağmen polisin sadece yukarıdan helikopterle izlemekle yetindiği bildirildi” şeklindeki ifadesiyle metin, Suriyeli bireylerin maruz kaldıkları saldırılara yönelik yerinde bir müdahalenin gerçekleşmediğini aktarırken, bireylerin mağduriyetlerine dair okuyucuların bir duyarlılık ve farkındalık geliştirmesinin önünü açıyor.
“Irkçı grubun Suriyelilere ait aracın üstünde zıplayarak Küçükçekmece’de Suriyeli istemiyoruz diye slogan atmasından” bahseden Evrensel metni, saldırganların ırkçı eylemlerini meşrulaştırmaktan ziyade, bu eylemlerin ırkçı boyutlarını okuyucuya ulaştırmak ve bir farkındalık yaratmak için gayret gösteriyor.
AA ve Evrensel metinleri, Suriyeli bireylere yönelik ırkçı saldırıların haber dili açısından nasıl farklı görülebildiğini gösteren son derece önemli örnekler.
AA haberinde inşa edilen söylem vasıtasıyla saldırılar meşrulaştırılır ve Suriyeli bireylere yönelik şiddet eylemleri adeta “müstehaktır” denilirken; Evrensel metni saldırıların ırkçı eylemler olduğunu açıkça ifade ederek okuyucunun Suriyeli bireylerin yaşamış olduğu mağduriyetler noktasında empati kurabilmesini ve ırkçılığa karşı eleştirel bir mesafe alabilmesini sağlıyor.
Bu analizimiz aracılığıyla bir kez daha ifade edelim: Hukuki açıdan “suç” olarak tanımlanan eylemler gerçekleştiren Suriyeli bireyler elbette ki mevcut olabilir.
“Suç” işleyen Türkiyeli bireyler de mevcut. Ancak hiçbir haber, bu olayları “Türkiyeli gerginliği” olarak görmüyor.
Haber dili, Suriyeli bir kimsenin gerçekleştirdiğini iddia ettiği olumsuz bir eylemi, “Suriyeli gerginliği” söylemiyle bütün Suriye halkına genelliyor.
Bu ırkçılıktır ve ötekileştirici bir yaklaşımdır.
Ne yazık ki, gerek kültürel yetiştiriliş tarzından, gerekse eğitim sistemi müfredatından ötürü ırkçılık ve ötekileştirmeye yatkın bir toplumda yaşıyoruz ve bu söylemleri mutlaka aşmamız gerek.
Suriyeli bireylerin mağduriyetlerine dikkat çeken ve saldırılara karşı duyarlı bir pozisyon alan “Türkiyeli” bireyler de elbette yok değil.
Ancak toplumsal yaşanmışlıklarla ilgili yegane bilgilenme kaynağı olan haber dilinin, mutlak suretle ötekileştirmeyi ve ırkçılığı yeniden üretmeyen bir şekilde inşa edilmesi gerekiyor.
AA haberinin hiçbir şekilde yapmadığı, olumlu bir örnek olarak Evrensel haberinin ise yapmaya gayret ettiği gibi…
