Harp ve vergi
8 Şubat 2016
AKP iktidara geldiğinde eğitime ağırlık verdi. Bütçe harcamaları içerisinde eğitimin payını çoğalttı. Askerî harcamaların payını azalttı. Böylece 2003-2007 yılları arasında ortalama büyüme hızı 6.94’e yükseldi. Ve bu yüksek oranlı beş yıllık büyüme hızındaki başarı tüm dünyanın dikkatini çekti. Türkiye, pek çok yükselen ve gelişen ülkeye örnek gösterildi. Ama 2012 yılından sonra bu ülke büyüme hızında geriye düştü. Artık Türkiye, küresel hukuk sisteminden uzaklaşıp yatırım iklimi bozulunca büyüme hızı nasıl düşer türüne örnek gösteriliyor.
BÜTÇEDE EĞİTİMİN PAYI DÜŞTÜ
Peki, niye Türkiye geriye düştü?
Geriye düştü, çünkü eğitim harcamalarının bütçe harcamaları içerisindeki payı 2012’de yüzde 15’ler düzeyindeydi. Eğitimin payı 2015’te bütçe harcamaları içerisinde 13,1’e geriledi. Tabii bu arada bütçe harcamaları içerisinde savunma ve güvenlik harcamalarının payı yüzde 5’ten yüzde 9,5’e yükseldi. İşte bunun sonucunda 2012-2015 yılları arsında ortalama büyüme hızı yüzde 3,1’e düştü.
ASKERÎ HARCAMALAR İKİ YILDA 5 MİLYAR DOLAR ARTTI
Bu arada Stockholm International Peace Research (SIPRI) verilerine göre; 2012 yılında Türkiye’nin 17 milyar 538 milyon dolar olan askerî harcamaları 2014 yılında 22 milyar 618 milyon dolara yükseldi. O hâlde eğitim harcamaları yerine askerî harcamalar artınca büyüme hızının azaldığını söyleyebiliriz.
AKP FATİH PROJESİNDEN SÖZ ETMİYOR, ARTIK VARSA YOKSA FÜZE
Şimdi gelelim eğitim harcamalarının niye gerilediğine?
AKP hükümetleri, Fatih Projesi adı altında 16 milyon öğrenci ve öğretmene tablet bilgisayar dağıtacaktı. Böylece pek çok fakir ailenin çocuğu küçük yaşta bilgisayar kullanmayı öğrenecekti. Böylece düşük gelirli ailelerin çocukları teknolojiyi küçük yaşlarında öğrenerek gelişmeyi hızlandıracaklar ve emek kalitelerini artırarak gelir düzeylerini yükselteceklerdi. Dolayısıyla Türkiye milli geliri de hızla yükselecekti. Ama bu proje yarım kaldı. Şimdi Fatih Projesi’nden söz eden yok. Hâlbuki bu proje süresinde yani 2014 yılı sonunda bitirilseydi belki de Cumhuriyet tarihinin en büyük yatırım projesi olacaktı. Ama artık AKP hükümeti sürekli silah imalatından, füze yapımından bahsediyor. Dolayısıyla eğitim ve teknolojiyi kullanabilmenin tabana yayılması bir kenara bırakıldı. Kamu kaynakları silah üretimi ve güvenliğe aktarıldı.
DÖNDÜK DOLAŞTIK OSMANLI’NIN SİSTEMİNE GELDİK
Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…
Anlattık, çünkü silah ve güvenlik harcamalarının artışı devletin ekonomi içerisindeki payını son üç yılda hızla çoğaltmaya başladı.
Hemen rakamları verelim; 2012’de merkezî bütçe harcamalarının milli gelire oranı yüzde 38,6 düzeyindeyken 2016 yılı için bu oran yüzde 41,6 oldu. Yine 2012’de merkezî bütçe gelirlerinin milli gelire oranı yüzde 37 düzeyindeydi. 2016’da aynı oran yüzde 41’e yükseltildi. Yani silah ve güvenlik harcamaları artınca bu harcamaları finanse etmek için vergiler artırıldı. Böylece vatandaşın daha verimli kullanabileceği kaynaklar, verimsiz silah harcamalarına yönlendirildi. Dolayısıyla büyüme hızı geriledi.
Anlayacağınız döndük dolaştık Osmanlı’nın sistemine geldik. Neydi o sistem? Hemen cevaplayalım. Şuydu; Yusuf Akçura’nın deyimiyle “harp ve vergi”.
