Zorunlu Askerlik ve Vicdani Ret
Dünyada Ve Türk Hukukunda
Yazar: Celal Işıklar
* Sayfa Sayısı: 243 s.
* Boyut: 16 x 23,5 cm
* Basım Yeri: Ankara
* Basım Tarihi: 2011 Haziran
* Yayınevi: Adalet
* ISBN/Ref: 9786055412340
“Bu kitap, bazı ilave ve değişiklikler yapılmakla birlikte, esas olarak Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde savunulan ve oy birliği ile kabul edilen -Kamu Hizmeti ve İdari İşlem Alanı Olarak Zorunlu Askerlik- isimli tezin Birinci Bölümünden oluşmaktadır. Söz konusu tezin birinci bölümünde, zorunlu askerlik sisteminin kamu hizmeti olarak dünyadaki gelişimi ve yeri, anayasal ve yasal çerçevede temel hak ve hürriyetlerle ilişkisi, bu sistemden kopmayı ifade eden vicdanî ret olgusu karşısındaki durumu, bu bağlamda vicdanî ret hakkının uluslar arası sözleşmelere göre mahiyeti ve tanınma sorunu gibi teorik konulara yer verilmiştir. Tezin yargı kararları eşliğinde Türkiye’deki askerlik sistemini ve usullerini ele alan pratiğe yönelik ikinci ve üçüncü bölümleri kitabın kapsamı dışındadır.
Türkiye’de askerlik yasal bir yükümlülük olduğu kadar, toplum nezdinde mutlaka ödenmesi gereken bir vatan borcudur. Türklerin ordu-millet olarak nitelendirilmesi ve askerliğin vatanî görev addedilmesi çok eski devirlere dayanmakta ise de, zorunlu asker alma sistemi Tanzimat’la ortaya çıkan ve millî devlet çerçevesinde kemâle eren nisbeten modern bir olgudur. Ne var ki, gerek küreselleşme dalgasının getirdiği siyasî, ekonomik ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle, gerek demokrasilerin genişleyip bireyi merkeze alan insan hakların anlayışının hâkim olmasıyla, savunma odaklı ordulardan güvenlik temelli silahlı kuvvet yapısına geçildiği de bir gerçektir. Bu bağlamda, özellikle Batı dünyâsında zorunlu askerlik sistemi terk edilmekte ve yaygın bir şekilde profesyonel ordu esâsına başvurulmaktadır. Bu gelişmelerin yakın bir gelecekte Türkiye’yi de etkileyeceği tahmin edilmektedir.
Çalışmanın omurgasını oluşturan zorunlu askerlik, böyle bir süreçte, dünyâda hukukî ve siyasî açıdan bir çatışma ve tartışma alanı olarak kendini göstermektedir. Türkiye, şimdilik, özünde asker alma usûlünün değişimine dayanan bu ortamın dışında ise de, sisteme yönelik dış tehditlerin ve bu paralelde iç tepkilerin, deyim yerindeyse, kapıyı çalması an meselesidir. Böyle bir durumda, askerliğin, önce kamu hizmeti ve ardından idarî işlem alanı olarak hukukî çerçevesini ve uygulamasını tetkik ve tespit etmek önem arz etmektedir. Bu suretle, geleceğin ordusunun temel taşlarını yerleştirmek de mümkün olacaktır.
Sosyal, siyasî ve hukukî düzenimiz bakımından gösterdiği büyük öneme ve değerine rağmen askerlik sistemimiz yeterince ve gerektiği şekilde incelenmiş değildir. Son zamanlarda vicdanî ret hakkında yayımlanan birkaç yayın istisna tutulacak olursa, konuyla ilgili bilimsel içerik itibariyle tatminkâr, kapsamlı ve derinlikli bir çalışma yok denecek kadar azdır. Üstüne üstlük askerlik hizmetine ilişkin onca karara rağmen, bugüne değin somut uygulama da hiçbir araştırmaya konu edilmiş değildir. Bu yüzden böyle bâkir bir sahada çalışmak bilimsel bir haz verdiği kadar, kaynak sıkıntısından dolayı meşakkatli ve bir ilk teşkil ettiğinden sorunlu olmuştur. “(Önsözden)
İçindekiler
* BİRİNCİ BÖLÜM
* KAMU HİZMETİ OLARAK ZORUNLU ASKERLİK
* I. -ZORUNLU ASKERLİĞİN ASKERALMA SİSTEMİ OLARAK TARİHÎ GELİŞİMİ-9
* A. -DÜNYADA ZORUNLU ASKERLİĞİN ORTAYA ÇIKMASI VE GELİŞİMİ-9
* 1. -İlk Çağlardan Modern Döneme Kadarki Süreç-9
* 2. -Erken Modern Dönemde ve Günümüz Modern Ulus-Devletinde Askerlik-13
* 3. -Postmodern Ordu ve Askerlik-20
* B. -TÜRKLERDE ZORUNLU ASKERLİK-22
* 1. -Osmanlı İmparatorluğu’na Kadar Olan Devirlerde Askerlik-22
* 2. -Osmanlı İmparatorluğu’nun Klasik Dönemi-24
* 3. -Tanzimat’ın İlanından Sonra Ordu-29
* II. -MODERN ORDULARDA ASKERALMA VE ZORUNLU ASKERLİK-35
* A. -GENEL OLARAK ZORUNLU ASKERLİK KURUMU-35
* B. -BAZI ÜLKELERDEKİ ASKERALMA USÛLLERİ-41
* 1. -Amerika Birleşik Devletleri’nde Askeralma Usûlü-41
* 2. -Almanya’da Askeralma Usûlü-45
* 3. -İtalya’da Askeralma Usûlü-47
* 4. -Fransa’da Askeralma Usûlü-48
* 5. -İngiltere’de Askeralma Usûlü-49
* 6. -Rusya’da Askeralma Usûlü-50
* 7. -İsviçre’de Askeralma Usûlü-52
* 8. -İsrail’de Askeralma Usûlü-54
* 9. -Yunanistan’da Askeralma Usûlü-56
* C. -ZORUNLU ASKERLİK KARŞISINDA VİCDANÎ RET-57
* 1. -Genel Olarak Vicdanî Ret Kavramı-57
* 2. -Vicdanî Retçiliğin Tarihî ve Hukukî Gelişimi-60
* 3. -Günümüzde Vicdanî Redde İlişkin Düzenlemeler ve Hukukî Mahiyeti-64
* a)-Vicdanî Reddin; Din, İnanç ve Vicdan Hürriyeti Kapsamında Bir Hak Olarak Kabûlü-64
* b)-Milletlerarası Hukukta Vicdanî Ret-71
* c)-Avrupa Birliği Organları İle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Vicdanî Ret-73
* d)-Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ve Mahkemesi Kararlarında Vicdanî Ret-76
* e)-MSHS İle AİHS’si Hükümlerinin ve İlgili Organ Kararlarının Değerlendirilmesi-79
* f)-Alternatif/İkame Hizmetin Uluslararası Standartları-80
* III. -KAMU HİZMETİ KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN MAHİYETİ-84
* A. -KAMU HİZMETİ KAVRAMININ DOĞUŞU VE ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİ İLE KORELASYONU-84
* B. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN VATAN HİZMETİ BAĞLAMINDA KAMU HİZMETİ OLARAK TANIMLANMASI-89
* C. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN KAMU HİZMETİ OLARAK ÖZELLİKLERİ-95
* D. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN KAMU HİZMETİ TÜRLERİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ-99
* E. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN ANAYASAL KAMU HİZMETİ NİTELİĞİ-102
* İKİNCİ BÖLÜM
* TÜRK POZİTİF HUKUKUNA GÖRE ZORUNLU ASKERLİK
* I. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN ANAYASAL VE YASAL ESASLARI-109
* A. -ASKERLİĞE İLİŞKİN DÜZENLEMELER VE KAPSAMLARI-109
* 1. -Anayasa’ya Göre Askerlikten Başka Vatanî Hizmet Düzenlenip Düzenlenemeyeceği-112
* 2. -Yasal Düzenlemelerle Vicdanî Ret ve/veya İkâme Sivil Hizmet Tanınması Meselesi-115
* 3. -Eşitlik İlkesi Açısından Zorunlu Askerlik: Kadınların Askerliği ve Vicdanî Ret-118
* a)-Genel Olarak Eşitlik-118
* b)-Eşitlik İlkesi Bağlamında Kadınların Askerlik Durumu-123
* 4. -Laik Devlet İlkesi Açısından Vicdanî Ret-133
* 5. -Türkiye’de Vicdanî Ret Hareketleri ve Ülke Kararı-136
* 6. -Türkiye’nin Vicdanî Ret Karşısında Hukukî Durumu-143
* 7. -Türkiye’de Zorunlu Askerliğin Geleceğine Bakış-146
* a)-Zorunlu Askerliğe İlişkin Tartışmalar-146
* b)-Ulus-Devlet Olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin İnşasında Askerliğin İşlevi-149
* c)-Türkiye Bakımından Mevcut Askeralma Sisteminin Gerekliliği-154
* B. -TÜRK HUKUKUNDA ASKERLİK HİZMETİNİN KAMU DÜZENİNE İLİŞKİN OLMASI-161
* II. -ZORUNLU ASKERLİK HİZMETİNİN ANAYASA’DA KAYITLANAN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ-163
* A. -GENEL OLARAK TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER-163
* B. -ZORUNLU ASKERLİK HAKKININ ANAYASAL SINIRLARI VE SINIRLAMALARI-165
* C. -ASKERLİĞİN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ SINIRLAMA ÖZELLİĞİ-166
* 1. -Genel Olarak Askerliğin Hak ve Hürriyetleri Sınırlaması-166
* 2. -Askerliğin Kişi Dokunulmazlığı, Maddî ve Manevî Varlığını Koruma ve Geliştirme Hak ve Hürriyetine Etkisi-169
* 3. -Askerliğin Zorla Çalıştırma Yasağı Üzerine Etkisi-171
* 4. -Askerliğin Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Üzerine Etkisi-172
* 5. -Askerliğin Özel Hayatın Korunması Üzerine Etkisi-174
* 6. -Askerliğin Yerleşme ve Seyahat Hak ve Hürriyetine Etkisi-177
* 7. -Askerliğin Din ve Vicdan Hürriyeti Üzerine Etkisi-178
* 8. -Askerliğin Düşünce ve İfade Hürriyetine Etkisi-180
* 9. -Askerliğin Toplantı Hak ve Hürriyetlerine Etkisi-183
* 10. -Askerliğin Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Etkisi-185
* 11. -Askerliğin Siyasî Haklara Etkisi-187
* III. -TÜRKİYE’DE ASKERLİK SİSTEMİ VE USULLERİ-190
* A. -ASKERLİK SİSTEMİNİN ANA/YASASI VE TEMEL İLKE VE KURALLARI-190
* B. -YÜRÜRLÜKTEKİ VE UYGULAMADAKİ ASKERLİK HİZMETİ USÛLLERİ-193
* 1. -1111 Sayılı Kanun’a Göre Temel Askerlik Usûlü ve Türevleri-193
* a)-Temel Askerlik Usûlü-193
* b)-Er Öğretmenlik Usûlü-194
* 2. -1076 Sayılı Kanuna Göre Yedek Subaylık Statüsü ve Türevleri-194
* a)-Temel Statü: Yedek Subay Askerlik Usûlü-194
* b)-Kısa Dönem Askerlik Usûlü-195
* c)-Yedek Subay Statüsünde Öğretmenlik Usûlü-195
* d)-Dört Ay Erlik Usûlü-195
* 3. -Müşterek Askerlik Hizmeti Usûlleri-195
* a)-Dövizle Askerlik Hizmeti Usûlü-196
* b)-Bedelli Askerlik Hizmeti Usûlü-196
* c)-Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Askerlik Hizmeti Usulü-197
* 4. -Sözleşmeli Erbaş ve Er Statüsünde Askerlik Usûlü-197
* C. -ASKERLİK YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ASKERİ HİZMETTEN BAŞKA KAMU HİZMETLERİ ŞEKLİNDE YERİNE GETİRİLMESİ-198
* 1. -Genel Kural: Askerî Hizmet Yükümlülüğü-198
* 2. -1111 ve 1076 Sayılı Kanunlara Göre Diğer Kamu Hizmetleri Olarak Yerine Getirilmesi-198
* 3. -Askerliğe İlişkin Diğer Yasalara Göre Başka Kamu Hizmetlerinin Yerine Getirilmesi-199
* 4. -Geçici Olarak Diğer Kamu Hizmetleri Görme-200
* D. -TÜRKİYE’DE ASKERALMA TEŞKİLATININ YAPISI VE ÖZELLİKLERİ-202
* 1. -Askeralma Teşkilatının Kuruluşu Ve Gelişmesi-202
* 2. -Askeralma Teşkilatının Faaliyetleri-206
* 3. -Millî Savunma Bakanlığının Başvuru Mercii Olma Özelliği-207
* SONUÇ-211
* EKLER-219
* KAYNAKÇA-227
hukukmarket.com
