Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşa katılmayı reddedenlere ve vicdani retçilere yönelik insan hakları ihlalleri giderek derinleşiyor. Uluslararası hukuka göre, Rusya için savaşan askerler yasadışı bir operasyon yürütüyor. Ancak bunun yanında, savaşa katılmayı reddedenlerin ciddi suçlamalar ve kovuşturmalarla karşı karşıya kalması da olası.
Son zamanlarda savaş nedeniyle Rusya’yı terk eden 300.000 kişi arasında, savaşa gönderilmemek için yurtdışında güvenli koşullar arayan birçok erkeğin olduğu biliniyor. Son birkaç ayda ise, Belarus’tan yaklaşık 20.000 erkeğin, askere alınmaktan kaçınmak için ülkeyi terk ettiği bilgisi mevcut. Bu savaşta savaşmak istemeyen Ukraynalı vicdani retçilere ilişkin veriler ise, yaklaşık 3.000 erkeğin Moldova’da sığınma talebinde bulunduğuna işaret ediyor.
Avrupa hükümetlerine çağrıda bulunan 60’a yakın sivil toplum örgütünün yaptığı ortak açıklamada “24 Şubat 2022’ye kadar Ukrayna’da kayıtlı olan her vatandaşa şu anda Avrupa Birliği’nde insani ikamet hakkı verilmektedir. Bu umut verici. Ancak bu hükmün süresi dolduğunda Ukraynalı vicdani retçilere ne olacağını ciddi olarak düşünmeliyiz. Avrupa ülkeleri, savaştan kaçan bu insanları bürokrasi olmadan kabul etmeli ve onlara daimi kalma hakkı vermelidir” denildi.
Çağrıyı yapan sivil toplum örgütleri, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi ve Avrupa Parlamentosu tarafından tanınan vicdani ret hakkının, Rusya ve Ukrayna’daki savaş koşulları kapsamında da garanti altına alınması gerektiğini vurguladı. Sivil toplum kuruluşlarının parlamenterlere gönderdiği mektupta, “Amacımız, Ukrayna’daki savaşa katılan devletlerden gelen vicdani retçilerin ve asker kaçaklarının derhal koruma ve sığınma almalarını sağlamaktır” denildi.
Önerilen bir karar taslağını da içeren mektup, International Fellowship of Reconciliation (IFOR), War Resisters’ International (WRI), European Bureau for Conscientious Objection (EBCO) ve Connection e.V. ile Avrupa’nın her yerinden barış, insan hakları ve mülteciler alanında çalışma yürüten yaklaşık 60 sivil toplum kuruluşunun imzasını taşıyor.
Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi üyelerine yönelik yapılan çağrının metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Belarus, Rusya ve Ukrayna’daki vicdani retçilerin ve asker kaçaklarının hukuki durumuna ilişkin bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.
İrtibat kişileri:
Semih Sapmaz, War Resisters’ International, [email protected]
Merve Arkun, Vicdani Ret İzleme, War Resisters’ International, [email protected]
