Radikal Hayat / 15/05/2014
15 Mayıs Uluslararası Vicdani Ret Günü çeşitli etkinliklerle mevzuu gündeme getiriyor. Bu konuda yakın zamanda yayımlanmış iki mühim kaynaktan söz etmek için de doğru bir gün…
Vicdani ret hareketinin seneye yayılmış bilumum etkinlikleri, uluslarası hukukun Türkiye’ye dayattığı yükümlülükleri anımsatacak türlü haber yahut sanki aynı rafın malıymış gibi bedelli askerlik ihtimali vesilesiyle vicdani ret ara ara Türkiye’nin gündemine giriyor. 15 Mayıs Uluslararası Vicdani Ret Günü ise tüm haftaya yayılan etkinliklerle daha fazla konuşulur kılmak için bir imkân. Seneler içinde belgesel filmden sanat işlerine, akademik çalışmalardan farklı çaplarda incelemelere, vicdani ret ve militarizm üzerine fikri üretim de artıyor neyse ki. Bu 15 Mayıs, bunlardan bir kısmını duyurmamıza vesile olsun.
İlki Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yeni basılan ‘Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Vicdani Red ve Türkiye’ adlı kitap. Halen Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde araştırmalarını sürdüren Özgür Heval Çınar, daha önce konuyla ilgili Türkiye dışında İngilizce yayınlar yapmış, kendi makalesinin de yer aldığı ‘Çarklardaki Kum: Vicdani Red’ (İletişim Yayınları, 2008) isimli kitabı Coşkun Üsterci’yle birlikte hazırlamıştı. Bu kitap da 2012’de Essex Üniversitesi’ne sunduğu doktora tezinin güncellenmiş halinden müteşekkil. İngilizceden çevirisini de Defne Orhun yapmış.
Milli kimliğin inşası
Vicdani ret doğrudan zorunlu askerlikle ilgili bir politik tavır ve eylem olarak değerlendirilse de, mevzuu tartışmanın farklı zeminleri var. Görünür görünmez militarizm bir boyut olabilir. Şiddetle mesafe felsefi ya da dini inanış açısından bir başlık açabilir. Devletin yurttaşına zorunlu kıldığı bir eylem olması tabiatıyla bu ret devlet felsefesi üzerine kelamı mümkün kılar; birey-devlet ilişkisine dair zorunlu askerliği aşan bir boyutta yeni ‘sözleşme’ alternatifleri konuşulabilir. Bir aktivizm, liberal hak mücadelesi olarak toplumsal hareketler altında değerlendirilebilir.
Çınar’ın tezinin ve de bu kitabın ayırıcı özelliği, merceği ağırlıklı olarak tüm bu tartışmalar neticesinde hayata geçecek mekanizmayı inşa edecek olan uluslararası hukuka odaklaması ve oradan derinleşmesi. Türkiye’nin uluslararası insan hakları hukuku çerçevesindeki yükümlülükleri, bunları hayata geçirmekte geç/ eksikli kaldığı noktalar ile lüzumlu iç hukuk değişiklikleri incelenmiş. 47 üyeli Avrupa Konseyi içinde ve Avrupa Birliği’ne aday beş ülke arasında bu hakkı tanımayan tek ülkenin Türkiye olduğunu tekrar hatırlatalım.
Mart ayında yine Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından basılan, Güven Gürkan Öztan’ın ‘Türkiye’de Militarizm – Zihniyet, Pratik ve Propaganda’ isimli çalışması da bu sahaya büyük katkıda bulunuyor. Öztan, militarizmin köklerini Türkiye’nin tarihinde arıyor, milli kimliğin ve ‘asker-millet’ kültünün inşasını inceliyor. Bu da saydamlaşmış, normalleşmiş militarizmin yüzlerini, günlük siyasetteki izdüşümlerini, cinsiyetçilik ve otoritaryenizmle ilişkisini, geleneksel güvenlik ideolojisini bugünden ayıklamaya yardımcı oluyor.
Militarizm her yerde
– Vicdani Ret Derneği, bugün saat 12.00’de Beyoğlu, Cezayir Toplantı Salonu’nda bir basın toplantısı yapıyor. Sunumda vicdani ret mücadelesinin bugün geldiği yer ve derneğin bir yıllık faaliyetleri anlatılacak.
– Hafta dolayısıyla Anarşist Gençlik, Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüs’te ‘Militarizm Öldürür’ isimli bir sergi hazırladı. Aynı gün Vicdani Ret Derneği eş başkanları Oğuz Sönmez ve Merve Arkun ile Vicdani Ret Derneği avukatı Davut Erkan’ın katılacağı aynı isimli bir panel de var. Sergi başka üniversiteleri de geziyor.
– 18.30’da İzmir Alsancak Garı önünde İzmir Vicdani Ret Platformu bir basın açıklaması yapacak, yeni vicdani ret beyanları olacak, bir sokak tiyatrosu gösterisi izlenecek.
– Sabah saat 10.00’da Kıbrıs’ta Asal Şube önünde bir basın açıklaması ve toplu vicdani ret beyanları var.
– Yarın, Paris’te (16 rue d’Enghien 75010) 17.30’da Paris Antimilitarist İnisiyatifi ve Académie Arts et Culture du Kurdistan işbirliğiyle Anıl Çizmecioğlu’nun ‘Eğitim Zayiatı’ belgesel filmi gösterilecek. Ardından Vicdani Ret Derneği’nden Ercan Jan Aktaş kışlalarda asker ölümleri, asker kaçakları, zorunlu askerlik ve vicdani ret üzerine bir sunum yapacak.
– 17 Mayıs Cumartesi günü saat 14.00’ten itibaren Vicdani Ret Derneği öncülüğünde Kadıköy Altıyol Boğa’dan Kadıköy İskele Polis Merkezi’ne yürünecek. Programda GBT bildirimlerinin yakılması ve toplu ret açıklamaları da var.
– Yine 17 Mayıs’ta saat 13.00-16.00 arası, Galatasaray Avrupa Han’daki Bağlam Yayınları konferans salonunda ‘Militarizm her yerde’ başlıklı bir dizi etkinlik olacak. Fatmagül Berktay özellikle siyaset ve militarizm, Güven Gürkan Öztan yeni çıkan kitabı ‘Türkiye’de Militarizm; Zihniyet, Pratik ve Propaganda’ üzerine sunum yapacak. Ardından forum var. Bu arada Türkiye’de vicdani ret ve militarizm üzerine hazırlanmış kitaplar bir standda sergilenecek.
