06 Aralık 2014 Cumartesi
Bir uygulamayı suyunu çıkarıncaya kadar kullanıp, endazeyi kaçırmak bizim tarihsel hasletimiz. Bir kurumu değişen ihtiyaçlara ve gelişmelere göre reforma tabi tutmak yerine, geçici, adaleti zedeleyici, sürekli beklenti, gerilim ve kaygı yaratan bir uygulama sarmalına girmek zihniyetimizin bir yansıması. Enver Paşa’nın her sıkışıklıkta “yok kanun, yap kanun” dediği gibi, her sıkışmada “yok bedelli, yap bedelli” tarihsel bir tevarüs.
Yan yana getirildiğinde iki kelime şu anlama geliyor. Bir tarafta her yurttaşa eşit şekilde uygulanması gereken bir yükümlülük, bir zorunluluk var. Ama çeşitli nedenlerle bu zorunluluğu yerine getirmemiş, bir şekilde hayatını kurup para kazanmaya başlamış yurttaşların bir kısmı bu zorunluluktan para karşılığı kurtuluyor. Parası olmayan bir kısım gencin aileleri ise bankalardan kredi çekerek borç yükünün altına giriyor. Bunu hiç yapamayacak olanlar da eşit yurttaşlar olarak zorunluluk altına giriyor. Üstelik bedelli askerlik seçeneğini getirirken, hiçbir ahlaki ve vicdani kaygı duymadan vicdani ret hakkını tanımamakta, insanları sivil ölüme mahkûm etmede beis görmüyorsunuz.
Bedelli askerlik ancak ordu profesyonelliğe geçerken, mevcudu sabitlemek ve yumuşak bir geçişi sağlamak için bir defa, bilemediniz iki defa uygulanabilir. 1987’den bu yana beşinci uygulama yapılıyor. Devleti yönetenler bu uygulamayı politik ve ekonomik çıkar temelinde gayriahlâkî ve adaletsiz bir zemine oturttular.
ABD, Birleşik Krallık, Hollanda, İtalya, Polonya, İzlanda, Sırbistan, Hırvatistan, İrlanda, Belçika, Fransa, Lüksemburg, Slovenya, Slovakya, İspanya, Portekiz, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Malta profesyonel orduya sahipler.
Almanya ve Meksika’da ordu zorunlu askere alınmışlar ile seçilmiş maaşlı gönüllülerden oluşur. Almanya’da Savunma Bakanlığı, zorunlu askerliğe son verilmesinin ve ordu mevcudunun 250.000’den 163.000’e indirilmesinin uygulamasına başlamış durumda.
Bir ordu içinde zorunlu askere alınan insan sayısı mevcudun yüzde 60- 70’ini buluyorsa bu ordulara kitle orduları (mass army) denmekte. İran, Mısır, İsrail, Cezayir, Ermenistan, Kuzey Kore kitle ordusuna sahip ülkeler. Türkiye’de bu oran yüzde 60’ı aştığından Türk ordusu da bir kitle ordusu sayılır. (261.632 profesyonel + 458.368 erbaş ve er = 720.000) Profesyonel orduya sahip Birleşik Krallık (175.690) ordusu sözkonusu mevcutla dış güvenliği sağlamakta. Oysa Türk ordusunun profesyonel mevcudu (261.632) sayı olarak zorunlu askere gerek kalmayacak yeterlilikte. Buradaki sorunun teknolojik gelişmenin, hareket kabiliyetinin yetersiz oluşundan ve yükümlülüğe tabi askerlerin profesyonel kadrolar açısından verimsizlik kaynağı oluşturmasından kaynaklandığı söylenebilir.
Zorunlu askerlik modelinde; yurttaşların askerî eğitim ve yeterlilikleri temelinde ortaya çıkan kurumsal etkinlik sorunları yaşanmakta. Ayrıca yükümlülerin uzun süre silâh altında tutulması nedeniyle oluşan bireysel ve ailevi mağduriyetler, demokrasi ve kişisel hak arama mekanizmalarının fazla gelişmediği ülke ordularında karşılaşılan hak ihlalleri, pek çok kadroda ihtiyaçtan daha fazla ve verimsiz görevlendirmeyi gerektirmesi, kısa eğitim dönemi, tecrübe eksikliği, yüksek işgücü devir oranı ve motivasyon eksikliğinin zorunlu askerleri profesyonellere göre daha düşük hizmet verimliliğine götürmesi gibi sorunlar ortaya çıkmakta.
Ordu bir daha bedelli askerliğe ihtiyaç duyulmayacak şekilde zorunlu askerliğe dayanmayan, şeffaf yeni bir örgütlenme yapısı ve zihniyet değişikliği sağlayacak şekilde eğitim ve teknoloji alanlarında reforma tabi tutulmalı.
[email protected]
www.umitkardas.com
twitter.com/umit_kardas
http://www.taraf.com.tr/yazilar/umit-kardas/zorunlu-bedelli-askerlik/31525/
