Çin’den BM’ye rest
13.07.2016
Güney Çin Denizi davasını kaybeden Çin geri adım atmıyor. Çin, BM Daimi Tahkim Mahkemesi’nin kararının ardından Güney Çin Denizi’ndeki çıkarlarını korumakta kararlı olduğunu açıkladı. Dışişleri Bakanı Yardımcısı Liu Zhenmin, Pekin’in Güney Çin Denizi’nde bir tehdit algılaması halinde bu sular üzerinde hava savunma hattı ilan edebileceğini belirtti.
Çin Devlet Konseyi’ne bağlı basın ofisi, Lahey’deki mahkeme kararına karşılık ‘Çin Filipinler ile Güney Çin Denizi’ndeki Anlaşmazlığı Müzakere Yoluyla Çözmede Kararlı’ başlıklı siyasi bildiri yayınlarken, Liu, Güney Çin Denizi’ndeki adaların, Çin’in ‘doğal toprakları’ olduğunu söyledi.
‘FİLİPİNLER ORTALIĞI KARIŞTIRIYOR’
Filipinler’i ‘ortalığı karıştırmakla’ suçlayan Liu, “Güvenliğimizin tehdit edilmesi halinde elbette bölgeye sınır çekme hakkına sahibiz. Bu, bizim genel değerlendirmemize bağlı” dedi. Liu, “Diğer ülkelerin, bu fırsatı, Çin’in aleyhine kullanmayacağını, Güney Çin Denizi’ndeki barış ve istikrarın korunmasında Çin ile birlikte çalışacağını ümit ediyoruz” ifadesine yer verdi.
Lahey’deki mahkemenin kararında, Çin’in, Güney Çin Denizi sularında ve kaynaklarında tarihten gelen ayrıcalıklı bir kontrole sahip olduğu yönünde herhangi bir kanıtın bulunmadığı belirtilmişti.
Mahkeme dün aldığı kararda, Çin’in Filipinler’in egemenlik haklarını ihlal ettiğine ve yapay adalar inşa ederek bölgedeki mercan kayalıklarına ciddi zarar verdiğine hükmetmişti.
BM Daimi Tahkim Mahkemesi kararına tepki gösteren Çin’in resmi basında yer alan haberlerde, Pekin yönetiminin, ‘mesnetsiz ve hükümsüz’ sözleriyle nitelendirdiği kararı kabul etmeyeceği veya tanımayacağı ifadesi kullanılmıştı.
AVUSTRALYA, ENDONEZYA VE SİNGAPUR’DAN ÇAĞRI
Öte yandan Avustralya’dan da tarafların Tahkim Mahkemesi’nin kararına uyması çağrısı geldi.
Endonezya ve Singapur da, karara bölge ülkelerinin saygı göstermeleri çağrısında bulundu.
Endonezya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ‘Bütün taraflar çıkan karara saygı göstermelidir. Endonezya olarak tüm tarafları sükunete ve ılımlı olmaya davet ediyoruz. Güney Çin Denizi’nde gerilimin tırmandırılmaması için BM Deniz Hukuku Anlaşması çerçevesinde hareket edilmelidir. Bölgedeki ortaklarımız, sorunları daha ılımlı müzakerelerle çözme yolunu tercih etmelidir. Endonezya olarak bölgedeki istikrar ve huzurun devamlı olması için her zaman çaba göstereceğiz’ ifadeleri kullanıldı.
Singapur Dışişleri Bakanlığı da yaptığı yazılı açıklamada, ‘Singapur, Güney Çin Denizi’nde hak iddia eden ülkeler arasında yer almamaktadır. Singapur olarak bölgede barışçıl adımların atılması taraftarıyız. Taraflar, yasal ve diplomatik süreçlere saygı duymalı’ ifadelerine yer verdi.
TAYVAN BÖLGEYE SAVAŞ GEMİSİ YOLLADI
Tayvan ise Güney Çin Denizi’ne savaş gemisi gönderdi.
Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-Wen ‘ülkesinin bağımsızlığını korumak için’ savaş gemisi gönderme kararı aldıklarını açıkladı. Tayvan hükümeti de Tahkim Mahkemesi görüşmelerine çağrılmadıkları için kararı tanımayacağını açıklamıştı.
ABD’DEN PROVOKASYONDAN KAÇINMA ÇAĞRISI
Hammadde kaynakları açısından zengin olan bölge üzerindeki anlaşmazlık, Çin ile ABD arasındaki ilişkileri de olumsuz yönde etkilemişti. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby mahkemenin aldığı kararın, Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlığın barışçıl çözümü hedefine ‘önemli bir katkı’ olduğunu duyurdu. Açıklamada tarafların kararı ‘nihai ve yasal olarak bağlayıcı’ olarak görmesi ve ‘provokasyonlardan kaçınmaları’ gerektiği belirtildi.
Dünyanın en önemli deniz güzergahı olan ve hidrokarbon rezervlerinin bulunduğuna inanılan Güney Çin Denizi üzerinde Çin başta olmak üzere, Filipinler, Vietnam, Malezya, Brunei ve Tayvan hak iddia ederken bölgede uzun süredir gerilim yaşanıyor.
PEKİN’İN İDDİASI 1940’LARDAN KALMA HARİTA
Çin, Güney Çin Denizi’nde yaklaşık 3 milyon kilometrekare büyüklüğündeki bölgenin yüzde 80’i üzerinde hak iddia ediyor. Pekin bu iddiasını 1940’lardan kalma bir haritaya dayandırıyor. Denize kıyısı bulunan Filipinler, Malezya, Vietnam, Tayvan ve Brunei ise sözkonusu bölgenin belli bölümlerinin kendi egemenlik sahaları içinde olduğunu ileri sürüyor.
BM Daimi Tahkim Mahkemesi, Filipinler’in 2013’te Çin’in Güney Çin Denizi’nde bulunan ada ve adacıklarda hak iddia etmesiyle ilgili yaptığı başvuruyu değerlendirmiş ve 2015’te de davayı görmeyi kabul etmişti. Çin yönetimi, şubatta Güney Çin Denizi’ndeki adalara füze sistemi yerleştirmişti.
KARAR HUKUKİ AÇIDAN BAĞLAYICI AMA UYGULANMASINI ZORLAYICI SOMUT PROSEDÜRLER YOK
Çin, devletler arasındaki uyuşmazlıkları barışçıl yollarla çözmekle görevlendirilen BM Uluslararası Daimi Tahkim Mahkemesi’ne taraf ülkeler arasında yer alıyor.
Mahkemenin kararı hukuki açıdan bağlayıcı olmakla birlikte kararın uygulanmasını zorlayıcı, somut prosedürler bulunmuyor.
