SIPRI dünyanın en büyük 100 silah ve askeri üretim yapan savaş tekelini açıkladı. 100 şirket içinde satış gelirlerini en çok artıran şirket Erdoğan’ın damadı olan Bayraktar’ın şirketi Baykar oldu.
04 Aralık 2023
Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI) dünyanın en büyük 100 silah ve askeri üretim yapan savaş tekelini açıkladı. Yayımlanan rapora göre söz konusu 100 şirket 2022 yılında 597 milyar dolar gelir elde etti. Listeye Türkiye’den 4 şirket girdi. 100 şirket içinde satış gelirlerini en çok artıran şirket ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı olan Bayraktar’ın şirketi Baykar oldu. 2021 yılında listenin 100. sırasında yer alan Baykar, 2022’de 76.sıraya yükseldi.
SIPRI tarafından 2022 yılına ilişkin yayımlanan rapora göre silah ve askeri hizmet üreten tekellerin reel geliri yüzde 3.5 geriledi. Düşüş esas olarak ABD’deki büyük şirketlerin silah gelirlerindeki düşüşten kaynaklandı. Asya, Okyanusya ve Ortadoğu’da gelirler önemli ölçüde arttı. Bekleyen siparişler ve yeni sözleşmelerdeki artış, küresel silah gelirlerinin önümüzdeki birkaç yıl içinde önemli ölçüde artabileceğini gösterdi.
Rusya’nın Ukrayna’yı topyekün işgal etmesi ve dünya çapındaki jeopolitik gerilimler, 2022’de silah ve askeri teçhizata olan talebin güçlü bir şekilde artmasına neden oldu. Ancak yeni siparişler almasına rağmen birçok ABD ve Avrupalı silah şirketi, iş gücü yoğunluğu nedeniyle üretim kapasitesini önemli ölçüde artıramadı. Ukrayna’daki savaşla maliyetler artarken ve tedarik zincirinde kesintiler oluştu.
YENİ SÖZLEŞMELER İMZALANDI 2023’TE GELİRLERİN ARTMASI BEKLENİYOR
SIPRI’nin Askeri Harcamalar ve Silah Üretim Programı Direktörü Dr. Lucie Béraud-Sudreau “Özellikle mühimmat için yeni sözleşmeler imzalandı ve bunun 2023 ve sonrasında daha yüksek gelire dönüşmesi beklenebilir” dedi.
ASKERİ ŞİRKETLERDE BAŞI ÇEKEN ABD’DE GELİR DÜŞTÜ
İlk 100’de yer alan 42 ABD şirketinin silah gelirleri 2022’de yüzde 7.9 düşüşle 302 milyar dolara geriledi. Bu şirketler, İlk 100’ün toplam silah gelirinin yüzde 51’ini oluşturdu. 42 ABD şirketinden 32’sinde düşüş kaydedildi. ABD’li ve Avrupalı savaş tekellerinin aksine, Asya, Okyanusya ve Ortadoğu’daki şirketlerin silah gelirlerinin 2022’de önemli ölçüde arttığı görüldü.
TÜRK ŞİRKETLERİ ORTADOĞU’DAKİ SİLAH GELİRLERİNDE ÖNEMLİ ARTIŞ SAĞLADI
İlk 100’de yer alan Ortadoğu merkezli yedi şirketin tamamı önemli bir büyüme kaydederken, Ortadoğu, 2022’de silah gelirlerinde en büyük yüzdesel artışı gördü. Toplam silah gelirleri 17.9 milyar dolara ulaştı ve yıllık yüzde 11’lik bir artış yaşandı. Dört Türk şirketinin toplam silah geliri, 2021’e göre yüzde 22 artışla 5.5 milyar dolara ulaştı. Sıralamadaki üç İsrailli şirketin toplam silah geliri, 2021’e göre yüzde 6.5 artışla 2022’de 12.4 milyar dolara ulaştı.
GELİRİ EN ÇOK ARTAN 10 ŞİRKET
2022, 2021, ŞİRKET, ÜLKE, GELİR ARTIŞI
76, 100, Baykar, Türkiye, Yüzde 94
85, 114, United Launch Alliancef, ABD, Yüzde 57
51, 68, V2X, ABD, 43
50, 59, NCSIST, Tayvan, 36
89, 102, Mazagon Dock Shipbuilders, Hindistan, 28
99, 104, IHI Corp., Japonya, 24
20, 25, Amentum, ABD, 21
40, 44, Babcock International Group, Britanya, 21
14, 16, Airbus, Avrupa (Çok uluslu), 21
66, 71, Atomic Weapons Establishment, Britanya, 17
BAYKAR’IN GELİRLERİ YÜZDE 94 ARTTI
Türkiye’den 4 şirket ilk 100 listesinde yer aldı. Söz konusu 4 şirketin üçü devlet sermayeli iken, özel sermayeli tek şirket Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı olan Selçuk Bayraktar’ın şirketi Baykar oldu.
Listede 2021’de 54. sırada yer alan ASELSAN, 2022 yılında 60.sıraya geriledi. Şirketin yıllık geliri dolar bazında yüzde 1.2 arttı.
Bayraktar’ın şirketi Baykar gelirlerini bir yılda yüzde 94 artırarak, dünyanın en büyük savaş tekelleri arasında gelirini en çok artıran şirket oldu. Ukrayna-Rusya savaşıyla satışlarını artıran Baykar, 2021’de listenin sonuncusuyken 2022’de 76.sıraya kadar yükseldi.
Devlet şirketi olan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) yüzde 14 artırdığı geliriyle listede 82. sırada yer aldı.
Devlet sermayeli Roketsan da bu sene ilk 100’e girdi. Geçtiğimiz yıl 107.sırada yer alan Roketsan’ın satış gelirlerini yüzde 17 artırdığı görüldü.
ABD’DEN SONRA ÇİN
2022 yılında Çin, ülkelere göre Top 100 silah gelirinde yüzde 18 ile ikinci en büyük paya sahip oldu. Sıralamadaki sekiz Çinli silah şirketinin toplam silah gelirleri yüzde 2.7 artışla 108 milyar dolara yükseldi.
GELİRİN YÜZDE 6’Sİ BRİTANYA’NIN
Birleşik Krallık’ta Top 100’de yer alan yedi şirketin silah gelirleri yüzde 2.6 artarak 41.8 milyar dolara, yani toplam gelirin yüzde 7’sine ulaştı.
İLK 100’DE 2 RUS ŞİRKETİ VAR
Veri eksikliği nedeniyle 2022 ilk 100 listesine yalnızca iki Rus şirketi dahil edildi . Toplam silah gelirleri yüzde 12 düşüşle 20.8 milyar dolara geriledi. Rus şirketleri arasındaki şeffaflık azalmaya devam ediyor.
UKRAYNALI ŞİRKETLERİN GELİRİ AZALDI
İlk 100’de yer alan tek Ukraynalı şirket olan UkrOboronProm’un silah gelirinde reel olarak yüzde 10’luk bir düşüşle 1.3 milyar dolara gerileme görüldü. Silah gelirleri nominal olarak artmasına rağmen, bu durum ülkedeki yüksek enflasyonla fazlasıyla dengelendi. (EKONOMİ SERVİSİ)
Kaynak: Evrensel
