Kuzey Kıbrıs vicdani ret hakkını tanımaya hazırlanıyor
Onur Erem BBC Türkçe
7 Ocak 2019
Kuzey Kıbrıs’ta vicdani ret hakkını tanıyan yasa tasarısı parlamentoya geldi. Yasal düzenlemenin gerekçesi olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) vicdani ret hakkını Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında görmesi ve Avrupa Konseyi’ne üye tüm ülkelerden bu hakkı uygulamasının beklenmesi gösterildi.
Kuzey Kıbrıs’ın anayasası, uluslararası sözleşmeleri yasaların üzerinde tutuyor.
Yeni yasada silahlı kuvvetlerde görev yapmak istemeyen Kuzey Kıbrıslılara iki seçenek sunulması öngörülüyor: Yetenekleri, mesleki becerileri ve öğrenim durumlarına göre orduda sivil bir hizmet yapmak veya silahlı kuvvetler tarafından kamu yararına kamu kurumlarında görevlendirilmek.
Yasa tasarısını Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP), Halkın Partisi (HP), Demokrat Parti (DP) ve Toplumcu Demokrasi Partisi’nden (TDP) oluşan koalisyon hükümeti hazırladı.
Teklife göre vicdani retçiler “herhangi bir ayrımcılığa uğramadan ve cezalandırıcı nitelikte olmamak kaydıyla” görev yapacak. Bu, sivil hizmet süresinin askerlik süresiyle aynı olması anlamına geliyor. Adanın kuzeyinde askerlik süresi 12-15 ay arasında değişiyor. Adanın güneyinde ise cezalandırıcı nitelikte vicdani ret bulunuyor: Silahlı hizmette süre 14 ay iken, sivil hizmet süresi silahlı hizmetten 1/3 oranında daha fazla tutuluyor.
Yasa tasarısına göre vicdani ret hakkı herkese verilmeyecek, bu haktan faydalanmak isteyenler Vicdani Ret Değerlendirme kurulu tarafından değerlendirilecek. Başbakanlık Müsteşarı’nın başkanlığında toplanacak kurulda personel dairesi, eğitim işleriyle görevli bakanlığın temsilcisi, başsavcılığı temsilen bir savcı, silahlı kuvvetler temsilcisi, doçent veya daha kıdemli birer anayasa hukukçusu ve sosyolog da bulunacak.
Yedi kişilik kurulda salt çoğunluk ile oy verilecek.
TDP Genel Başkanı, Milli Eğitim ve Kültür Bakanı Cemal Özyiğit konuyla ilgili “Öyle gençlerimiz var ki eline silah almak istemez. Bu haktan da yararlanmak ister. O gençlere kamu işinde şu işi şu kadar çalışacaksın denecek. Öngörülen işte o şahısların öngörüldüğü gibi işte çalışmasıdır. Ama ava giden bir genç, av için eline silah alırken, askerlik için elime silah almak istemiyorum ve bu haktan yararlanmak isterim diyemez” dedi.
Kurulun 30 gün içinde karar vermesi, mevcut askerlerin de başvurabilmesi öngörülüyor. Kurulun kararlarına karşı yargı yolu da açık olacak.
Yasa tasarısında “Savaş ve benzeri hiçbir olağanüstü hal gerekçesi ile, vicdani ret hakkının kullanımı sınırlandırılamaz ve engellenemez” ifadeleri de yer alıyor.
Neden şimdi gündeme geldi?
Vicdani retçilerin yargılandığı davalar bir süredir Kuzey Kıbrıs’ın gündemindeydi. Dört partili koalisyon hükümeti, vicdani ret hakkının tanınmasını hükümet programına almıştı.
TDP, 2014’te de meclise vicdani ret hakkının tanınmasını içeren yasa önerisi sunmuş, ancak kabul edilmemişti.
Son olarak 3 Ocak günü vicdani retçi Halil Karapaşaoğlu’na 2 bin TL para cezası kesilmiş, ödememesi durumunda da 20 gün hapis cezasına çarptırılması hükmedilmişti. Karapaşaoğlu parayı ödemeyeceğini açıklamıştı.
Karapaşaoğlu’na verilen ceza ile vicdani ret hakkı adanın kuzeyinde tekrardan gündeme geldi ve hükümetin programına aldığı bir hakkı tanımamış olması nedeniyle bir vicdani retçiye ceza verilmesi eleştirildi.
Bir diğer vicdani retçi olan Murat Kanatlı hakkındaki dava ise, konunun AİHM’e taşınması nedeniyle ertelenmişti.
Kanatlı: Adanın güneyindeki anti-militarist mücadeleyi de yükseltecek
Kuzey Kıbrıs’taki vicdani retçiler, Kuzey Kıbrıs yargısında kaybettikleri davaları AİHM’e taşıyordu.
BBC Türkçe’ye konuşan vicdani ret aktivisti ve Yeni Kıbrıs Partisi Genel Sekreteri Murat Kanatlı, yasa tasarısının ‘bazı sıkıntılı alanları olsa da olumlu bir adım olarak gördüklerini’ söyledi.
“Daha kötü bir tasarı bekliyorduk” diyen Kanatlı, eleştirdiği konular arasında Vicdani Ret Kurulu’nun neye göre karar vereceğinin net olmadığını, bunun sonradan düzenlenecek olmasını gösterdi. Kanatlı, vicdani retçilerin AİHM’de açtıkları davaların belli bir noktaya gelmiş olmasının hükümeti adım atmaya zorladığını savundu.
Kanatlı, adanın kuzeyindeki bu düzenlemeyle birlikte adanın güneyinde de anti-militarizmin yükseleceğini, orada bulunan cezalandırıcı vicdani ret pratiğinin ortadan kalkması, sivil hizmet yapanların aylık maaşlarının askerlik hizmeti yapanlardan düşük tutulması gibi konuların tekrardan gündeme taşınacağını belirtti.
Kanatlı yasanın bir ay boyunca parlamentoda tartışılmasını beklediğini de ekledi.
Yasa tasarısını parlamentoya getiren dört partilik koalisyon, parlamentodaki 50 sandalyenin 27’sine sahip. Muhalefette bulunan Ulusal Birlik Partisi ve Yeniden Doğuş Partisi yasayı desteklemiyor.
UBP milletvekillerinden Ersan Saner “Paralı orduya geçtikten sonra bu konu gündeme gelebilir. Barış olmadan vicdani reddin konuşulmaması gerektiğini düşünüyorum” diyerek kanun teklifini desteklemeyeceğinin sinyalini verdi. Ancak Murat Kanatlı, bazı UBP milletvekillerinin yasayı destekleyeceğini savunuyor.
YDP lideri Erhan Arıklı da “Vicdani Ret yasasını hazırlayanlar iyi niyetli değildir. Bu yasa geçtiği anda Güvenlik Kuvvetleri’nin kapısına en geç 3 yıl içerisinde kilit vurulur” diyerek yasaya karşı çıkıyor.
Kaynak: BBC
**
“Vicdani ret yasası hemen şimdi!”
Kanatlı: “Sürecin olumlu tamamlanmasını bekliyoruz”
UBP üyesi Yücelen’den destek
“Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi”, Meclis önünde eylem ve basın açıklaması yaparak; hükümetten, vicdani ret ile ilgili yasa tasarısını bugün Meclis Başkanlığına sunmasını istedi.
İnisiyatif üyeleri ve destekçilerinden oluşan bir grubun Cumhuriyet Meclisi önündeki eylemi sırasında, “Sivil vicdani ret yasası hemen şimdi” pankartı açıldı.
Eylem sırasında “Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi” aktivisti Murat Kanatlı bir konuşma yaptı.
Kanatlı, yaptığı konuşmada, Başbakan Tufan Erhürman’ın vicdani ret ile ilgili yasa tasarısını Meclise sunacağını söylediğini ve kendilerinin de bugün bu yasa tasarısının Meclis Başkanlığına iletilmesi ve prosedürün başlamasını beklediklerini belirtti.
Kanatlı, yasa tasarısının Meclis Başkanlığına sunulması ve resmî gazetede yayınlanması ile sürecin hızla başlamasını ve tasarının görüşülmesini istediklerini ifade ederek, yasa tasarısının olumlu bir adım olduğunu, sıkıntılı alanlar bulunduğunu, ancak uluslararası kriterlere hassasiyet duyduklarını dile getirdi.
Kanatlı, Meclisteki komite çalışmalarına; gerekli görüş ve hassasiyetlerini ortaya koyabilmek için davet beklediklerini de dile getirdi.
Kanatlı, Meclis Başkanı Uluçay’ın kendilerine, bugün veya yarın taslağın Meclis Başkanlığına sunulmasını beklediklerini ilettiğini ifade ederek, yarın 13.00-14.00 saatleri arasında yine Meclis önünde beklemeye devam edeceklerini kaydetti.
Askeri Mahkemede yargılanan Halil Karapaşaoğlu’nun sürecini de yakından takip ettiklerini ve bu konuda hassas ve sağduyulu olunmasını beklediklerini söyleyen Murat Kanatlı, sürecin olumlu tamamlanmasını beklediklerini ifade etti.
UBP üyesi Yücelen’den destek
UBP uyesi avukat Hasan Yucelen de vicdani retçi Halil Karapasaoglu’na destek verdi.
Meclis önündeki açıklamaya gelen Yücelen, esasen Askerlik Yasası’nın ele alınması gerektiğini söyledi ve gençleri göçe zorlayanın bu yasa olduğunu vurguladı.
Yücelen: “20 yaşında yurt dışına gidip, bedelli için yıllarca orada kalan bir genç, geri gelip bedelli yapsa da yurt dışında yaşamaya devam eder. Farklı görüşlerin olması ve tartışılması güzeldir” dedi.
Kaynak: Gazedda
**
Avukat Öncel Polili Vicdani Ret Yasa Taslağı’nı değerlendirdi
Vicani Retçilerini avukatlığını da yapan Öncel Polili, Vicdani Ret Yasa Taslağı’nı gazeddakıbrıs’a değerlendirdi.
Polili, vicdani rettin askerliğin nasıl yapılacağına dair değil, askerliği yapmamayla ilgili olduğunu ifade ederek, “Bu yüzden taslak yasanın 4.b maddesinde geçen ‘silahlı kuvvetlerde uygun görülecek sivil hizmetleri yerine getirirler’ kısmı olmadı” şeklinde değerlendirmede bulundu.
Polili böyle bir düzenlemenin uluslararası standartlara da aykırı olduğunu vurguladı. Polili, “Bununla beraber, 29/2004 sayılı yasa ile iç hukukun parçası haline gelen BM Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi’nin denetim organı olan İnsan Hakları Komitesi’nin vermiş olduğu kararlara da aykırıdır.”
Söz konusu madde nedir?
“Vicdani ret hakkını kullanmak isteyen başvurucuların istemleri, Vicdani Ret Değerlendirme Kurulunca yerinde bulunduğu takdirde, istem sahipleri, vicdani ret hakkından yararlanarak yurt ödevini askerlik süresi kadar bir süre askeri bir eğitime tabi tutulmaksızın silahlı kuvvetlerde uygun görülecek sivil hizmetleri yerine getirirler veya silahlı kuvvetler tarafından kamu kurumlarında aşağıda (D) bendinde tarif edildiği şekilde görevlendirilmek suretiyle alternatif hizmet yerine getirirler. “
“Vicdani ret hakkını kullanmak isteyen ve bu yöndeki başvuruları, Vicdani Ret Değerlendirme Kurulunca kabul edilenlerin yurt ödevlerini silahlı kuvvetlerin görevlendirmesiyle askerlik süresi kadar bir süre, kamu kurumlarında yerine getirmelerine karar verildiği hallerde bahse konu kişilerin öğrenim durumları, mesleki beceri ve yetenekleri dikkate alınarak kamu yönetiminde, hizmet koşulları bakımından herhangi bir ayrımcılığa uğramadan ve cezalandırıcı nitelikte olmamak kaydıyla görevlendirilirler.”
Kaynak: Gazedda
İşte Yeni Yasa:
ASKERLİK (DEĞİŞİKLİK) YASA TASARISI
**
Reynar: “Karapaşaoğlu için Meclis’in “Af Yasası” çıkarması gerek”
Avukat Tacan Reynar, Halil Karapaşaoğlu için Meclis’in “Af Yasası” çıkartması gerektiğini paylaştı.
Sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda Reynar, “eğer yasa tasarısı Halil cezaevine girmeden yetiştirilirse bu maddede cezanın infazını kapsar şekilde değişiklik yapılmalı veya yasa yetişmeyecekse Halil için derhal af yasası çıkarılmalıdır. Şu an için en doğru yolun, yasa tasarısının kamuoyunda daha etkin şekilde tartışılmasına olanak sağlanmasına fırsat verecek şekilde Askeri Mahkeme’nin vermiş olduğu ceza karşısında Halil Karapaşaoğlu için Meclis’in bir “Af Yasası” çıkarması gerektiğini düşünüyorum. Halil cezaevine girmesin!” ifadelerini kullandı.
Kaynak: Gazedda
**
“Vicdani Ret bir ay içinde Meclis’ten geçecek”
Vicdani reddi de içeren Askerlik değişiklik yasa tasarısı Cumhuriyet Meclisi’ne sunuldu.
“Vicdani Ret bir ay içinde Meclis’ten geçecek”
08 Ocak 2019
Bu aşamadan sonra sürecin nasıl işleyeceğine dair BRT’ye bilgi veren Meclis Başkanı Teberrüken Uluçay, yasa tasarısı ile ilgili milletvekillerinin bilgilendirildiğini, resmi gazetede yayınlanarak halkın da bilgilendirileceğini söyledi.
Uluçay, aşağı yukarı bir aylık bir süre içinde hükümetin gönderdiği askerlik değişiklik yasa tasarısının Meclis Genel Kurulu’ndan geçmiş olacağını da kaydetti.
Uluçay “Meclis’e gönderilen yasa tasarısı otamatik olarak Meclis Komitesi’nin gündemine girer. Tasarı Hukuk ve Siyasi İşler Komitesinin gündemine gelmiştir. Prosedür gereği halkın bilgisine sunulduktan sonra 20 gün içinde görüşülmeye başlanacak. 20 günden sonra da ilgili komitede görüşülecek ve orda onaylandığı şekli ile genel kurulun gündemine taşınacak. Dolayısı ile aşağı yukarı bir aylık bir süre içinde bu konuda hükümetin göndermiş olduğu askerlik ile ilgili değişiklik yasa tasarısı genel kuruldan geçmiş olacak” dedi.
Tasarının ülkede çok geniş bir kitleyi ilgilendirdiğini belirten Uluçay, 20 gün boyunca yasanın tartışılmasına olanak sağlanacağını kaydetti.
Meclis’te alınacak bir kararın geçtiğimiz günlerde vicdani ret ile ilgili görüşülen Mahkeme’yi etkileyip etkilemeyeceği yönündeki bir soruyu da yanıtlayan Uluçay, tasarıda yer verilecek geçici bir madde ile bunun mümkün olabileceğini söyledi.
Kaynak: Kıbrıs Gazetesi
**
“Vicdani Ret Yasası her isteyenin yararlanacağı bir yasa değil”
“Başbakan Tufan Erhürman, Vicdani Ret Yasa Tasarısı’nın, hükümeti oluşturan dört partinin programında ve hükümet programında yer aldığını ve konunun insan hakları çerçevesinde Meclis’e getirildiğini belirterek, yasanın, her isteyenin yararlanacağı bir yasa olmadığını söyledi”
08 Ocak 2019
Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda güncel konuşmalar yapılıyor. Konuşmalarda, Vicdani Ret ve Dome Hotel konuları üzerinde duruldu.
YDP Genel Başkanı Gazimağusa Milletvekili Erhan Arıklı, “Narenciyedeki sıkıntılar” konusuna değinerek, sıkıntılar içinde olan sektörün çok gerilediğini, ancak hükümetin ülkedeki tarıma, narenciyeye, kültüre, eğitime değil başka şeylere önem verdiğini kaydetti.
Buna vicdani ret konusunu örnek vererek hükümetin gündeme bunu sokarak gerçek sıkıntıları örtmeye çalıştığını, ülkede toplumun selden zarar gören insanların yardım beklediğini ifade eden Arıklı, özellikle Girne bölgesinde acil tedbirler alınması gerekliliğine değindi.
Arıklı, sel felaketi ile ilgili raporun açıklandığını ancak tedbirlerin açıklanmadığını ifade ederek, bu konuda açıklama beklediğini, çünkü ülke genelinde sel tehlikesi taşıyan birçok yer bulunduğunu, Yeşilköy’de yolun kapandığını ve ne zaman açılacağının muamma olduğunu kaydetti.
Erhan Arıklı, tüm bu sıkıntılar ortadayken hükümetin vicdani ret konusunu gündeme taşıdığını, gündem şaşırtması yaptığını savunarak, bunu eleştirdi. Arıklı, ülkede ateşkes olduğunu, Kıbrıs’ta güneyin silahlanmaya milyonlarca Euro ayırırken ülkede bunun gündeme getirilmesinin doğru olmadığı görüşünü dile getirdi.
Arıklı, güneyin her geçen gün silahlanmayı artırdığını, hedeflerini Rum Başpiskopos’un açıkladığını, amacın Girne’ye, Mağusa’ya yürümek olduğunu söylediğini ifade ederek, hükümete Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’ndan görüş alınıp alınmadığını sordu. Arıklı, Başsavcılık’ın olumsuz görüşüne rağmen bu yasa tasarısının Meclis’e sunulduğunu savundu.
Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’nın bu yasa tasarısına onay vermesini düşünmediğini, vermişse “aklını peynir ekmekle yediğini” ifade eden Arıklı, asker kaynağını kaldırmanın Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’nı kaldırmakla eşdeğer olduğunu öne sürdü.
Milletvekilleri ile askerlik üzerine tartışma yaşayan Arıklı, bu yasa tasarısı girişimi ile Güvenlik Kuvvetleri’ne dinamit konduğunu iddia etti.
Dome Hotel konusunda da hükümete sorular soran Arıklı, bu konuda Başbakan’dan açıklama istedi, sözleşme uzatması ve şirkete ne olacağını sordu, Vakıflar İdaresi’ne karışılmasının doğru olmadığını söyledi.
ERHÜRMAN
Başbakan Tufan Erhürman da bunun üzerine söz alarak, sel felaketi üzerine sorular sorulduğunu ifade ederek, bu konuda İçişleri Bakanı ile ilgili yaptığı çalışmaları anlattı. Erhürman, yardımların sıkıntıları büyük ölçüde giderdiğini, vatandaşların zararının büyük ölçüde giderildiğini, ancak altyapıda bazı eksiklerin bulunduğunu, ancak vatandaşların da halen eksikleri sıkıntıları varsa kendilerine bildirilmesi durumunda gerekli önlemlerin hemen alınacağından kimsenin şüphesi olmamasını istedi.
Erhürman, bütçenin altyapıya yakın zamanda yansıyacağını ve gerekli tadilatların da yapılacağını ifade ederek, sel felaketiyle ilgili gerekli adımların atıldığını, tedbirlerin alındığını ve büyük ölçüde yaşanan sıkıntıların derelerden kaynaklandığını gördüklerini, bu çerçevede İçişleri Bakanlığı ile birlikte gerekli önlemlerin alındığını ve çalışmaların yapıldığını anlattı.
Derelerin temizliği ve sürdürülebilirliği konusunda İçişleri Bakanlığı’na gerekli görevin verildiğini kaydeden Erhürman, vicdani ret konusuna da değinerek, Meclis’e girdiği günden beridir “başka işiniz yok mu” sorusunu çok defa duyduğunu ve çok şaşırdığını ifade etti.
Başbakan Erhürman, hükümeti oluşturan partilerin hepsinin programında ve hükümet programında da vicdani ret konusunun bulunduğunu, bunun da yasa tasarısına çevrildiğini ve Meclis’e sunulduğunu kaydetti.
Erhürman, yasa tasarısını İçişleri Bakanlığı’nın Bakanalar Kurulu’na getirdiğini söyleyerek, süreci ve çalışmaları anlattı, bunun diğer gündemi ötelemek veya gündem şaşırtmak için ortaya atılmadığını vurguladı.
“TASARI İNSAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDE MECLİS’TE”
Yasa tasarısının insan hakları çerçevesinde Meclis’e getirildiğini ifade eden Erhürman, bu yasa tasarısını bu mantıktan ele alarak getirdiklerini söyledi.
Erhürman, bu konuda Güvenlik Kuvvetleri ve Başsavcılık’tan da görüşler alındığını ifade ederek, hukuki görüş alındığını, bu konuda Anayasa Mahkemesi kararı olduğunu, yasa koyucunun bunu yapabileceği kararı bulunduğunu, komitede de tüm paydaşların katılımıyla konunun irdeleneceğini belirtti. Tufan Erhürman, yasa tasarısı yasallaşırsa oluşacak vicdani ret uygulama komitesinin bağımsız olacağını ve hukuki idari çerçeveyi değerlendireceğini kaydetti.
Başbakan Erhürman, soruları da yanıtladı. Erhürman, ülkede ateşkes olduğu yorumları üzerine herkesin kendi yorumunu yapabileceğini ifade etti, yasa tasarısının Meclis’e verildiğini, komitede görüşüleceğini ifade etti.
UBP Genel Başkanı Ersin Tatar ile kısa süreli tartışma yaşayan ve Tatar’ın “yasa tasarısını neden ivedilikle görüşülmesi için Meclis’e getirmediniz, çünkü 27 milletvekili desteği bulmazdı, bununla ilgili dava hangi insan hakları mahkemesinde ele alınıyor” demesi üzerine tüm milletvekilleri arasında tartışma yaşandı.
“HER İSTEYENİN KULLANACAĞI BİR YASA OLMAYACAK”
Erhürman da, esprili bir şekilde tartışma arasında kürsüden söz isteyerek, endişeleri bildiğini, vicdani ret yasasının her isteyenin kullanacağı bir yasa olmadığını belirterek, bu konuyu ciddiyetle ele aldıklarını, Meclis’te tartışmaya açık olduğunu, komitede ele alınacağını, Meclis’e geleceğini ve burada karar alınacağını, ortada heyecanlanacak sıkıntı olmadığını kaydetti.
Kaynak: Halkın Sesi
