Sudan hükümeti ile 9 isyancı örgüt nihai barış anlaşmasını imzaladı
04/10/2020
Sudan’da çatışmaları bitiren nihai barış imzalandı
Sudan hükümeti ile ülkenin batı ve güneyinde Devrimci Cephesi bünyesinde 9 isyancı silahlı örgüt arasındaki çatışmaları sona erdirecek nihai barış anlaşması imzalandı.
Güney Sudan’ın başkenti Cuba’da düzenlenen törende, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dakalu, Devrimci Cephesi Başkanı El Hadi İdris ve silahlı hareketlerin temsilcileri nihai barış anlaşmasına imza attı.
Törene, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ve Güney Sudan Cumhurbaşkanı Salva Kiir Mayardit’in yanı sıra Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu, Cibuti Cumhurbaşkanı İsmail Ömer Guelleh, Çad Cumhurbaşkanı İdris Debi, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Afrika Birliği ve Birleşmiş Milletlerden temsilciler katıldı.
Sudan hükümeti ve silahlı gruplarının temsilcileriyle birlikte Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Burhan, Güney Sudan Cumhurbaşkanı Mayardit, Çad Cumhurbaşkanı Debi, Mısır, BAE ve Katar, Afrika Birliği ve BM temsilcileri de tanık ve garantörler olarak anlaşmayı imzaladı.
Uluslararası Barış Federasyonu, barışa katkılarından dolayı Güney Sudan Cumhurbaşkanı Mayardit, Danışmanı Gulwak ve Arabuluculuk Heyeti üyesi Dio Matok’a “barış elçileri” ödülünü takdim etti.
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dakalu da barış anlaşmasındaki çabalarından dolayı Katar’a teşekkür etti, Doha yönetiminin sonraki aşamalarındaki vaatleri dolayısıyla övgüde bulundu.
Barış sürecinin farklı zorluklar ve engellerle karşı karşıya olduğunu ancak ortak çaba ve çalışmayla bunların üstesinden gelinebileceğini belirten Sudan Başbakanı Hamduk, barış anlaşmasının hayata geçirilmesi için silahlı hareketlerin temsilcilerini en kısa sürede Hartum’a beklediğini ifade etti.
Güney Sudan Arabuluculuk Komitesi Başkanı ve Güney Sudan Devlet Başkanı Danışmanı Tut Gulwak, törende yaptığı konuşmada, “Bu barış Cuba’da sağlandığı için çok mutluyuz. Sudan halkını tebrik ediyorum.” dedi.
ABD’nin Sudan Temsilcisi Donald Booth, ülkesinin Sudan’daki demokratik geçişi istikrarsızlaştırmaya çalışan herkesin karşısında duracağını söyledi.
Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM/AM) lideri Abdulvahid Nur ile Sudan Halk Kurtuluş Hareketi- Kuzey (SPLM-N) örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz el-Hılu’ya anlaşmaya katılmaları çağrısında bulunan Booth, “Bu tarihi başarı, onlarca yıllık savaşı sona erdiriyor. Barışın uygulanmasını umuyoruz. Yerinden edilenlerin güvenliğe ve suçluların cezalandırıldığını bilmeye ihtiyacı var.” ifadelerini kullandı.
Anlaşma neler getiriyor?
Sudan hükümeti ile Devrimci Cephesi arasında 14 Ekim 2019’da Cuba’da başlayan barış görüşmeleri neticesinde varılan anlaşma, güvenlik, toprak mülkiyeti, yerinden olanların geri dönüşü, geçiş dönemi adaleti, tazminatlar, göçebeler ve çobanların desteklenmesi, servet ve iktidar paylaşımıyla mülteciler ve sığınmacılar gibi çatışmaların temel nedenlerinde mutabakatı vadediyor.
Muhalif güçler tasfiye edilerek silahlı unsurları ulusal orduya entegre edilecek.
10 ay süren müzakereler neticesinde imzalanan anlaşma ile geçiş dönemi 39 ay daha uzatılırken, Devrimci Cephesine, devlet başkanlığına eş değer konumdaki Egemenlik Konseyinde 3 koltuk, kabine ve Geçici Yasama Meclisinde ise yüzde 25 kota ayrıldı.
Sudan hükümeti, yoksul bölgelerin kalkınmasına destek için Darfur’a 10 yıllığına 750 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti.
Aynı zamanda Sudan için federal sistem öneren anlaşma, Güney Kurdufan ve Mavi Nil’e özerklik hakkı tanıyor. Darfur bölgesi kendi valisini seçebilecek. Halihazırda 5 eyalet 7 ay sonra birleşerek Darfur tek bir bölge haline gelecek. Darfur bölgesi, gelirlerinin yüzde 40’ında tasarruf hakkına sahip olacak. Bölgenin, kamudaki istihdamdan da yüzde 20 pay alması öngörülüyor.
Darfur’daki savaş suçluların adalete teslimi için komisyon kurulacak. Dönüm noktası niteliğindeki anlaşma, Darfur’da savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı suçlarla karşı karşıya kalan eski yetkilileri yargılamak için Uluslararası Ceza Mahkemesi ile iş birliğini de garanti ediyor.
Darfur’da iki tarafın da katılımıyla 12 bin kişilik bir sivil savunma gücü konuşlandırılması planlanıyor.
Cuba müzakereleri
Cuba müzakereleri, batıdaki Darfur bölgesi, güneydeki Güney Kurdufan ve güneydoğudaki Mavi Nil eyaletleri ile ülkenin doğu, kuzey ve orta kesimlerindeki barış görüşmelerine odaklanıyor.
Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit, 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarının devrildiği 11 Nisan 2019’daki darbenin ardından Sudan yönetimi ile silahlı hareketler arasında uzlaşı sağlanması amacıyla ara buluculuk girişimi başlatmıştı.
Darfur’un batısından Adalet ve Eşitlik Hareketi (JEM), Sudan Kurtuluş Ordusu (SLA) ile güneydeki Güney Kurdufan ve Mavi Nil’den Malik Akkar liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N), 31 Ağustos’ta parafelenen barış anlaşmasının tarafları arasında bulunuyor.
Abdulvahid Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM/AM) ile Güney Kurdufan ve Mavi Nil eyaletlerinde 2011’den bu yana hükümet güçleriyle çatışan SPLM-N örgütünün Güney Kurdufan lideri Abdulaziz el-Hılu anlaşmaya yanaşmamıştı.
Hükümet güçleriyle 2003’ten beri çatışan Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi, 2019’da askeri darbeyle görevine son verilen eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir yönetimi ile müzakereyi reddettiği gibi, geçiş hükümetinin şu ana kadarki doğrudan ya da dolaylı tüm çağrılarını da geri çevirdi.
Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dakalu’yu protesto ettiği için ağustosta müzakerelerden çekilen Hılu da Mavi Nil ve Güney Kurdufan için bağımsızlık referandumu yapılması ve ülkede laik bir devlet kurulmasını istiyor.
İslam İşbirliği Teşkilatı’ndan tebrik mesajı
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ile Katar, Mısır, Ürdün, Umman ve Bahreyn, Sudan hükümetinin, ülkedeki silahlı gruplarla nihai barış anlaşması imzalamasını memnuniyetle karşıladı.
İİT’den yapılan yazılı açıklamada, “tarihi” olarak nitelendirilen anlaşmanın, Sudan’da güvenlik, barış ve istikrarı güçlendirme yönünde atılan önemli bir adım olduğu kaydedildi.
Açıklamada, Sudan’daki diğer taraflara da, ülke genelinde kapsamlı ve kalıcı barışa ulaşmak için geçici hükümet ile ciddi müzakerelere başlaması çağrısında bulunuldu.
Katar Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Sultan bin Saad el-Merihi de anlaşmayı “tarihi an” olarak nitelendirerek, anlaşmaya katılmayan Sudanlı tarafları istikrarı sağlamak için bu sürece katılmaya çağırdı.
Mısır Dışişleri Bakanlığı ise anlaşmayı, Sudan’a barış getirmeye yönelik on yıllarca süren çabalarda bir “dönüm noktası” olarak değerlendirdi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Mısır’ın, Sudan genelinde istikrarı, refahı ve kalkınmayı desteklemek için hiçbir çabadan kaçınmayacağı vurgulandı.
Ürdün Dışişleri Bakanlığı da anlaşmayı “büyük başarı” olarak nitelendirdi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, anlaşmanın, Sudan’da güvenliği ve istikrarı pekiştirme ve halkın özlemlerini karşılama yolunda atılan “tarihi bir adım” olduğu belirtildi.
Umman Sultanlığı da anlaşmayı memnuniyetle karşılayarak, Umman’ın Hartum Büyükelçisi Ali ed-Dermeki’nin, ülkesini temsilen imza töreninde hazır bulunduğu aktarıldı.
Bahreyn Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada da anlaşmanın önemli bir adım olduğu, ülkedeki askeri çatışmayı sonlandırma ve istikrarı sağlamaya katkı sağlayacağı belirtildi.
Kaynak: euronews
