Kıbrıslı Türklerin, kanunla tanınan, askerlik hizmetini vicdani ret etme hakkına acilen sahip olmaları gerekmektedir.
24 OCAK 2024
Avrupa Vicdani Ret Bürosu(EBCO), Uluslararası Savaş Karşıtları(WRI), Uluslararası Uzlaşma Kardeşliği(IFOR) ve Connection eV(Almanya), Türk işgali altındaki kuzeydeki -Kıbrıs’ın bir kısmı (kendi deyimiyle “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti”)- vicdani retçilere yönelik devam eden davaları ve hapis cezalarını kınıyor. Bunlar açıkça insan hakları ihlalidir. Askerlik hizmetini vicdani ret hakkı, Avrupa ve uluslararası hukuk ve insan hakları standartlarına uygun olarak acilen tanınmalıdır.
Dört örgüt, Mustafa Hürben’in 23 Ocak 2024’te tutuklanmasından duydukları derin hayal kırıklığını dile getiriyor. Kendisi bir düşünce mahkumu ve yalnızca zorunlu askerlik hizmetine karşı samimi muhalefeti nedeniyle cezaevinde bulunuyor. Üstelik dört örgüt, 2019’da aynı suçlardan dolayı mahkumiyetinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne sevk edilmiş olmasına rağmen (aşağıya bakınız) Halil Karapaşaoğlu’nun yeniden yargılanmasıyla ilgili ciddi endişelerini dile getiriyor. Kendisi aynı zamanda gerçek bir vicdani retçidir ve yalnızca inançları nedeniyle yargılanmıştır; Dört örgüt kendisine yöneltilen tüm suçlamaların düşürülmesi çağrısında bulunuyor.
EBCO Genel Yayın Yönetmeni Derek Brett ve WRI İcra Komitesi üyesi Merve Arkun, Mustafa Hürben’in 18 Ocak 2024’te Lefkoşa’nın kuzeyindeki Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi’nde (Askeri Mahkeme) görülen duruşmasına uluslararası gözlemci olarak katıldı. İddia makamı bile Hürben’in vicdani ret hakkına itiraz etmedi ancak hakim, mevzuatta düzenleme bulunmadığından beraat seçeneğinin bulunmadığını açıkladı. Ancak, Hürben’in avukatı tarafından özetlenen mevcut uluslararası içtihatlar göz önüne alındığında, Mahkeme en nominal ceza olan 800 TL’den (yaklaşık 25 Euro) daha fazlasını vermek konusunda isteksizdi. Yasaya göre bu para beş gün içinde ödenmediği takdirde üç gün hapis cezasına çarptırılacaktı. Hürben, mahkemede cezayı ödemeye niyeti olmadığını, doğrudan cezaevine girip giremeyeceğini ancak yasal sürecin takip edilmesi gerektiğini belirterek, dün (23 Ocak Salı) sembolik olarak cezaevinin önünde tutuklandı.
Derek Brett, Halil Karapaşaoğlu’nun 1 Şubat 2024 Perşembe günü yine Lefkoşa’nın kuzeyindeki Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi’ndeki duruşmasına uluslararası gözlemci olarak katılacak .
Dört örgüt, parlamentoyu, dün hakimin yaptığı gibi, askerlik hizmetini vicdani ret hakkının tanınmasına çağırıyor, ancak bunu uygulamaya yönelik prosedürlere ilişkin bir mevzuat çıkana kadar, herhangi bir ret davası önlerine getirilirse elleri kolu bağlı olacak. Kolombiya ve Kore’de mahkemelerin, vicdani ret hakkını politikacılardan önce tanıdığı emsalleri vardı.
Dört örgüt, Kıbrıslı Türk vicdani retçilerin yanı sıra Kıbrıs’taki Vicdani Ret Girişimi ile de dayanışma içinde olduklarını ifade ederek, Kıbrıs’ın kuzeyinden gelen aşağıdaki üç vicdani ret davasının Türkiye aleyhinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) devam ettiğini hatırlattı.[1] :
1- Halil Karapaşaoğlu / Türkiye (dava numarası 40627/19). Dava AİHM tarafından 10/01/2020 tarihinde kabul edildi. [2] Halil Karapaşaoğlu, 05/07/2019 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5, 6 ve 9. maddelerinin ihlali nedeniyle Türkiye aleyhine AİHM’ye başvuruda bulundu: (Mad. 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı, (Mad. 6) Adil yargılanma hakkı, (Mad. 9) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü.
2- Haluk Selam Tufanlı / Türkiye (dava numarası 29367/15 [3] ). Başvuru, vicdani retçi olan başvurucunun 2011 yılında seferberlik eğitimi için yedek kuvvet hizmetine katılmayı reddetmesiyle ilgilidir. Haluk Selam Tufanlı, 02/06/2015 tarihinde AİHM’ye Türkiye aleyhine 5 § 1, 4 maddelerinin ihlali nedeniyle başvuruda bulunmuştur. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5, 9 ve 13. maddeleri: (Mad. 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı, (Mad. 9) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, (Mad. 13) Etkili başvuru hakkı.
3- Murat Kanatlı / Türkiye (dava numarası 18382/15 [4] ). Başvuru, vicdani retçi ve aktivist olan başvurucunun 2009 yılında seferberlik eğitimine çağrılması üzerine yedek askerlik hizmetine katılmayı reddetmesine ilişkindir. 06/04/2015 tarihinde Murat Kanatlı, Türkiye aleyhine AİHM’ye başvuruda bulunmuştur. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5 § 1, 4 ve 5, 6, 9, 13 ve 14. maddelerinin ihlalleri: (Mad. 5) Özgürlük ve güvenlik hakkı, (Mad. 6) Adil yargılanma hakkı, (Mad. 6) 9) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, (Madde 13) Etkili başvuru hakkı, (Madde 14) Ayrımcılık yasağı.
Askerlik hizmetini vicdani ret hakkı, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin (ICCPR) 18. maddesi kapsamında güvence altına alınan, kamuya açık durumlarda bile ihlal edilemeyen düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkının doğasında yer almaktadır.
DAHA FAZLA BİLGİ VE GÖRÜŞME İÇİN İLETİŞİME GEÇİNİZ:
Derek Brett, Avrupa Vicdani Ret Bürosu Genel Yayın Yönetmeni (+41 77 444 4420; [email protected] )
Kıbrıs Vicdani Ret Girişimi Koordinatörleri Murat Kanatlı ve Gina Chappa ([email protected])
[1] EBCO Yıllık Raporu “Avrupa’da Askerlik Hizmetine Karşı Vicdani Ret 2022/23”. Şu adresten ulaşılabilir: https://ebco-beoc.org/sites/ebco-beoc.org/files/attachments/2023-05-12-EBCO_Annual_Report_2022-23.pdf [2] Şu adreste mevcuttur: https://in-cyprus.com/echr-accepts-application-from-turkish-cypriot-conscientious-objector/?fbclid=IwAR0ybcXl50TaU8aXuKnat0EmnN4qPOtTxilvFspEQniqEj0bg_a7paL_u4c [3] Şu adreste mevcuttur: http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208228 [4] Şu adreste mevcuttur: http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-184213Kaynak: WRI
