Türkiye İnsan Hakları Kurumu (TİHK), vicdani ret hakkının tanınmaması nedeniyle kuruma intikal eden şikayet ve başvuruları dikkate alarak bu konuda sivil toplum örgütlerinin ve bakanlıkların katılımıyla bir toplantı gerçekleştirdi.
TİHK’nın ev sahipliğinde, Ankara Holiday İnn Otel’de gerçekleşen toplantıya; Vicdani Ret Derneği(VR-DER), Avrupa Vicdani Ret Bürosu(EBCO), Uluslarası Savaş Karşıtları(WRI), İnsan Hakları Ortak Platformu(İHOP), İnanç Özgürlüğü Girişimi(NHC), Uluslararası Af Örgütü(UAÖ) ve KAOS-GL Derneğinden temsilciler, vicdani retçi Mehmet Tarhan, Adalet Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığından temsilciler katıldı.
VR-DER adına Av. Davut Erkan, WRI adına Av. Hülya Üçpınar ve EBCO adına Merve Arkun vicdani ret hakkının dayanağı, kapsamı, Türkiye’deki durum ve yaşanan hak ihlallerini aktardıkları birer sunum yaptılar. Vicdani retçilere “sivil ölüm” koşullarının dayatıldığının vurgulandığı sunumlarda bir an önce vicdani ret hakkının tanınması amacıyla gerekli yasal düzenlemelerin yapılması ve askerlik yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere kısıtlamalar getiren düzenlemelerin kaldırılması gerektiği belirtildi.
Mehmet Tarhan konuyu somutlaştırmak adına kendi yaşadığı süreci ve hukuksuzlukları anlattı. Tarhan, AİHM’in kendi başvurusunda verdiği ihlal kararına rağmen halen ihlali ortadan kaldıracak bir adım atılmadığını, hakkındaki yakalama kararı kaldırılmasına rağmen her an “asker firarisi” olarak tekrar işlem yapılması olasılığının sürdüğünü belirtti.
UAÖ adına Ruhat Sena Danışman ve İnanç Özgürlüğü Girişimi adına Mine Yıldırım da birer sunum yaparak yaşanan hak ihlalleri ve yapılması gereken yasal düzenlemenin içeriği ve kapsamı konusunda önerilerini dile getirdiler. KAOS GL derneği temsilcisi Evren Çakmak, LGBT bireylerin askerlikle ilgili yaşadığı sıkıntılara dikkat çekti.
Milli Savunma Bakanlığı adına toplantıya katılan temsilci ise Bakanlığın bu konuda herhangi bir çalışmasının olmadığını belirtti. Toplantıya katılanların soruları üzerine ise MSB temsilcisi “bu konudaki uluslararası gelişmelerin takip edildiğini ancak herhangi bir çalışma gerçekleştirilmediğini” belirtmekle yetindi.
Adalet Bakanı temsilcisi ise, vicdani ret hakkının suiistimal edileceği yönündeki kaygısını paylaşarak, kimin “gerçekten” dini inancı veya vicdani kanaati gereği itirazda bulunduğunun belirlenmesinin mümkün olmadığını belirtti. Katılımcı STK temsilcileri ise, bir hakkın suiistimal edilebileceğinden bahisle tanınmamasının insan hakları kavramı ile çeliştiğini belirterek vicdani ret hakkını tanıyan ülkelerdeki uygulamalardan örnekler verdi.
Toplantı sonucunda, vicdani ret hakkı konusunda atılması gereken adımlar ve gerçekleştirilmesi gereken yasal reformun içeriği ve kapsamına dair somut önerilerin paylaşılacağı ve tartışılacağı yeni bir toplantı yapılması gerektiği konusunda hemfikir olundu.
