BEDELLİ ASKERLİK
Son dönemlerdeki önemli gündem maddelerinden biri de bedelli askerlik meselesidir. Bedelli askerlik yani belli bir yaşı dolduran vatandaşların para ödeyerek askerlik hizmetini yapmış olarak kabul edilmesi durumuna geçmiş olmalarının kabul edilmesi.
Peki, Türkiye’de askerlik meselesi ve bedelli olayı nedir? Otuz yaşına gelen vatandaşlar neden para ödeyerek zorunluluk askerlik görevinden muaf tutulmak istiyorlar? Herkesin silâhaltına alınması gerçekten zorunluluk ifa ediyor mu? Anayasa Mahkemesinin almış olduğu “bedelli askerlik eşitlik ilkesine aykırı değildir” kararı gerçekten vicdanları tatmin etmiş midir?
Günümüz dünyasına baktığımızda birçok ülkede zorunlu askerlik hizmetinin var olduğunu görüyoruz. Ancak modern dünyada artık askerlik kurumuna ve görevine farklı bakıldığını da görüyoruz. Bazı ülkeler askere aldıkları insanlara maaş ödeyerek görevin meslek olarak icra edilmesini sağlıyorlar. Bu insanların askerlik hizmetleri aynı zamanda meslekleri oluyor.
Halen Amerika, Japonya, Kanada, Avustralya, İspanya, İtalya, İsveç, İngiltere, Fransa, Almanya gibi birçok ülkede zorunlu askerlik yoktur.
Türkiye’de askerlik: Türkiye’de zorunlu askerlik hizmeti uygulanır. 1916’da çıkarılan bir yasaya göre Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki her erkek 20 yaşına geldiğinde ilk askerlik yoklamasını yaptırır. Günümüzde uzun dönem (tam dönem) zorunlu askerlik 12 aydır. Yüksek öğrenim görenlerde zorunlu hizmet süreleri yedek subay olanlar için 12 ay, kısa dönem er olanlar için 6 aydır. Ancak bu sürelere kolay ulaşılmadı. 1924 tarihinde Piyade sınıfındaki askerler 18 ay denizciler 60 ay askerlik yaparlardı. Bu gün uygulanan sürelere 90 yıllık bir aşamadan sonra gelinebilindi.
Bedelli Askerlik: Bedelli askerlik, Türkiye’de Osmanlı döneminden bu yana aralıklarla zorunlu askerlik’e alternatif olarak süre kısalması karşılığı nakit bedel ödenmesi mantığına dayanan bir uygulamadır. Uygulamanın dayandırıldığı gerekçeler ordunun ve devletin maddi ihtiyaçları ve bireylerin işlerini kaybetmemeleridir. 18 yaş ve üzeri erkek Türk vatandaşlarından yurt dışında en az 3 yıl çalışmış olanların 21 günlük süre ile vatani hizmetlerini görmelerine olanak veren bedelli askerlik günümüzde geçerlidir.
Diğer şekli ise geçici olarak Türkiye’de ikamet etmekte olanlara sağlanan olanaktır. Bu durumdaki askerlik süresi ise 21 gün olarak tespit edilmiştir. Cumhuriyet tarihinde 10 kez uygulanmıştır. En son uygulamalar, 1987, 1992, ve 1999 yıllarında yapılmıştır. 1999 yılındaki uygulamanın sebebi 17 Ağustos 1999’daki Gölcük depreminden sonra ülke ekonomisine katkı amacı taşımıştır. Son olarak 2011 yılında uygulanmıştır. Yasaya göre 30 yaşından gün alan ve 30.000 TL tutar ödeyen kişiler askerlik vazifesini yapmış sayılmışlardır. Yasa çerçevesinde adaylar 21 günlük temel askeri eğitimden de muaf tutulmuşlardır.
İşte bugün tartışılan veya çıkarılması istenen düzenleme bu bedelli askerliktir. Yani 30 yaşını doldurmuş olan vatandaşların ücret ödeyerek bu görevi yapmış olarak kabul edilmesi düzenlemesi. Bu da yöneticilerimize göre ihtiyaç olup olmadığına bakılarak karar verilen bir durum olarak değerlendiriliyor.
Bize göre yapılması gereken askerlik görevinin zorunlu olmaktan çıkarılmasıdır. Profesyonel orduya gidilmeli ve subay ve astsubaylardan oluşan bir askeri düzene geçilmelidir. Zorunlu askerlik ancak savaş ve benzeri durumlarda ortaya çıkan ihtiyaca binaen uygulanmalıdır. Türkiye günümüzde bir milyona yakın insanı asker olarak hazır kıta beslemektedir ki buna ihtiyaç olmadığı çok açık. Bu düzenin sürdürücülerine bakarsanız bu durum bir zorunluluk olarak sunulacaktır ancak gerçekte askerlikte geçen sürenin bu görevi ifa eden insanlar açısından bir zaman kaybından başka bir şey ifade etmiyor. Üstelik ülke ekonomisine de yarar getirmeyen bir uygulama. Günümüzdü insanlar mevcut duruma vicdani red hakkını kullanma şeklinde bir sivil itaatsizlik eylemi ile karşı koymaktadırlar. Para ile askerlik durumu ise her ne kadar yasal olarak eşitliğe aykırı olarak görülmüyorsa da parası olmayan vatandaşlar tarafından benimsenen bir durum değil. Çünkü olayı parası olanın lehine yorumluyorlar.
Sonuç olarak Türkiye’de bedelli askerlik uygulamasından çok zorunlu askerlik meselesinin tartışılması gerekiyor. Askerliğin A’sı ile alakası olmayan insanları silâhaltına almaktan ise profesyonel ordu düzenine geçilmesi hem asker açısından hem yurttaş açısından yararlı bir uygulama olacaktır. Sanırız daha da adil bir düzen olacaktır.
