Yasa çıkmadı, Millî Savunma Bakanlığı “emirle” çözdü: “Vicdani ret dilekçelerine olumsuz cevap verin”

8 Aralık 2020 Salı – Doğu Eroğlu
Vicdani retçi Şendoğan Yazıcı’nın vicdani ret dilekçesinin reddedilmesi üzerine açtığı dava, Millî Savunma Bakanlığı Askerealma Genel Müdürlüğü’nün 17 Haziran 2020 tarihinde tüm askerealma bölge başkanlıklarına, “Vicdani ret müracaatlarına olumsuz cevap verilecek” emri gönderdiğini ortaya çıkardı.

Zorunlu askerliğe karşı çıkan vicdani retçilerle ilgili Türkiye’de yasal bir statü yok. Vicdani ret zorunlu askerlik yapmamak için geçerli bir sebep olarak resmen tanınmadığı gibi, vicdani ret ilanı bir “kabahat” ya da “suç” da sayılmıyor. Vicdani ret ilanı suç değil ama birçok vicdani retçi hakkında, Askeri Ceza Kanunu uyarınca “yoklama kaçağı oldukları” ya da “bakaya kalıp askere gitmedikleri” gerekçeleriyle yinelenen davalar açılıyor. Üstelik vicdani retçiler hapis ya da para cezası alsalar bile, zorunlu askerliğe katılmama eylemleri sürdüğü için aynı gerekçelerle yeni soruşturma ve davalar ortaya çıkıyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), vicdani retçiler tarafından yapılan başvuruları karara bağlayıp Türkiye’yi pek çok defa haksız buldu. Birleşmiş Milletler Evrensel Periyodik İnceleme Mekanizması kapsamında ise vicdani ret hakkında yasal düzenleme yapılmadığı gerekçesiyle Türkiye’ye uyarılarda bulunuldu. Vicdani ret hakkında yasal düzenleme yapmaktan kaçınarak vicdani retçileri sürekli aynı suçlardan yargılamayı sürdüren idarenin bulduğu ara çözümlerden biri, vicdani retçi Şendoğan Yazıcı’nın açtığı dava sayesinde ortaya çıktı.

Yazıcı’nın açtığı davaya bakan Rize İdare Mahkemesi’nin talebiyle Millî Savunma Bakanlığı’ndan istenen evrak, vicdani ret hakkında yasal düzenleme yapılmamasına karşın bakanlığın askerealma bölge başkanlıklarına, “Vicdani ret müracaatlarına olumsuz cevap verin” emri gönderdiğini ortaya çıkardı.

Mahkeme “Usulüne uygun dilekçe vermedin” demişti

Vicdani reddini 2010’da ilan eden Artvinli Şendoğan Yazıcı, “yoklama kaçağı olduğu” ve “bakaya kalıp askere gitmediği” gerekçesiyle kesinleşen para cezaları sonrasında, 2018’den itibaren birçok defa aynı gerekçelerle yargılandı. Borçka Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen davalardan birinde ise alışılagelmedik bir gerekçeli karar yazıldı. 3 Haziran 2018 tarihli gerekçeli kararında Yazıcı’ya “yoklama kaçağı olduğu” ve “bakaya kaldığı” gerekçeleriyle 62 gün hapis cezası verip, bu cezayı 640 TL adli para cezasına çeviren Borçka Asliye Ceza Mahkemesi, vicdani ret hakkının kullanım usullerine de değindi.

Türkiye’de vicdani ret hakkında bir düzenleme yapılmamış olmasına karşın, AİHM kararları dolayısıyla kişilerin vicdani ret hakkının bulunduğunu kabul eden mahkeme, Yazıcı’nın bu hakkını kullanmak için usulüne uygun hareket etmediğini savunmuştu. Mahkemeye göre Yazıcı, basın açıklamasıyla vicdani reddini ilan etmişti ama bu eylem idareyi harekete geçirmek için yeterli kabul edilemezdi. “Suç oluştuktan sonra” dilekçe yoluyla vicdani reddini idareye bildiren Şendoğan Yazıcı talebinin reddedilmesine itiraz etmemiş, yani yasal yollarını kullanmamıştı.

Millî Savunma Bakanlığı Askerealma Genel Müdürlüğü’nün, askerealma bölge başkanlıklarına gönderdiği “Vicdani ret dilekçelerine olumsuz cevap verin” emrini ortaya çıkaran, Yazıcı’nın mahkemenin gerekçeli kararında tarif ettiği yasal yollara başvurması oldu.

Askerealma bölge başkanlıklarına emir: “Vicdani ret müracaatlarına olumsuz cevap verin”

12 Haziran ve 26 Haziran 2020 tarihlerinde Borçka Askerlik Şubesi Başkanlığına, vicdani ret hakkını kullanmak istediğini anlatan iki dilekçe veren Şendoğan Yazıcı, 10 Temmuz 2020’da olumsuz yanıt aldı. Borçka Askerlik Şubesi Başkanlığı Yazıcı’ya “Talepte bulunduğunuz vicdani ret müracaatına ilgi emir ile mevzuat gereğince olumsuz cevap verilmesi emredilmiştir” yanıtını verdi.

Yazıcı, başvurusu hakkındaki ret kararının iptali için Rize İdare Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkeme 11 Kasım tarihli ara kararında, Yazıcı’nın vicdani ret başvurusu hakkındaki evrakı Borçka Askerlik Şubesi Başkanlığı’ndan istedi. Kurum mahkemeye verdiği yanıtta, Millî Savunma Bakanlığı Askerealma Genel Müdürlüğü’nün 17 Haziran 2020 tarihinde askerealma bölge başkanlıklarına gönderdiği “Vicdani Ret Müracaatları” başlıklı emri de yolladı.

“Vicdani Ret Müracaatları” başlıklı emirde, “Vicdani ret dilekçelerinin askerealma bölge başkanlıkları tarafından Askerealma Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi uygulamasına son verilmiştir. Yükümlülerin dilekçe ile yaptıkları vicdani ret müracaatlarına, müracaat edilen askerlik şubelerince mevzuat gereği olumsuz cevap verilecek, dilekçe ve cevabi yazı yükümlünün nüfusa kayıtlı olduğu askerlik şubelerine gönderilecektir” denildiği görüldü.

Kaynak: medyascope.tv