Silah Aklama: silahların AB silah ihracatı kural ve ambargolarına takılmadan geçişi
23 Ekim 2017
Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP), sızan bazı dokümanları yayınlayarak Ukrayna şirketlerinin ve yetkililerinin müdahil olduğu büyük bir “silah aklama düzeninin” detaylarını ifşa etti. Dokümanlar; aralarında Ukrinmash’ın da bulunduğu devletin silah ihracat şirketlerinin araçların, silahların ve parçaların üretildikleri yerler ile gidecekleri yerlerin değiştirilmesi için etkili bir şekilde nasıl kullanıldıklarını gösteriyor.
Bir anlaşmada 59 “Ukrayna yapımı” amfibi aracın Uganda’ya ve Burundi’ye satıldığı görülüyor. Ancak ortaya çıkan dokümanlar bu araçların gerçekte Ukrayna’daki Techimpex isimli bir şirket tarafından Polonya’daki Army Trade isimli bir şirketten satın alındığını ortaya çıkarıyor. Polonya AB üyesi bir ülke ve AB’nin silah ihracat kurallarına uymak durumunda, fakat Ukrayna değil. Araçlar Ukrayna’ya parçalar halinde devletin silah ihracat düzenleyici şirketi olan Ukrinmash’e satılarak gidiyor. Ukrinmash de dokümanlarda araçların üretildiği ülke olarak Ukrayna’yı göstererek araçları Afrikalı müşterilere satıyor, başka bir deyişle AB’de üretilen silahları aklıyor. Techimpex de Polonya, Slovakya, Moldova, Bulgaristan, Macaristan ile Bosna Hersek’ten silah bulmaya çalışan şirketler arasında.
S-Profit
Uluslararası Af Örgütü tarafından Eylül ayının sonlarına doğru yayınlanan bir raporda detaylıca anlatılan başka dokümanlara göre; Birleşik Krallık’ta kayıtlı olan S-Profit isimli bir paravan şirket, uygulamaya geçirilmesiyle AB’nin Güney Sudan’a uyguladığı silah ambargosunu “es geçecek” bir anlaşmaya imza atmıştı. Güney Sudan’da 2013 yılından beridir milyonlarca insanın göç etmesine veya kıtlıktan etkilenmesine yol açmış bir iç savaş var ve AB bu ülkeye silah ambargosu uyguluyor. Silahlar; 2014 yılında Ukrinmash ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden bir şirket arasında güney Sudan adına 169 milyon dolar değerinde silah temin etmeyi öngören bir anlaşmanın parçasıydı. Bu silahlar arasında binlerce makineli tüfek, havan topları, roketatarlar, milyonlarca mermi ve askeri mühimmat bulunuyordu.
Uluslararası Af Örgütü bahsedilen bu silahların Güney Sudan’a gönderildiğini teyit etmediğini açıkça belirtmiş olmasına rağmen, S-Profit bu silah anlaşması için görüşmelere katılmakla bile Birleşik Krallık ihracat kontrol yasalarını ihlâl etmiş oluyor. Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü S-Profit’in Birleşik Krallık’ta olmayan Ukraynalı bir yöneticisi, firmanın Güney Sudan’a askeri ürünler gönderdiğini inkâr etti, ancak şirketin aracı rolü oynayıp oynamadığı gibi başka sorulara yanıt vermedi.
Rapora cevaben Ukrinmash, web sitesinde Uluslararası Af Örgütü’ne gönderdiğini iddia ettiği ve şirketin “169 milyon dolar değerinde hafif silahların Güney Sudan’a gönderilmesini öngören bir anlaşma imzaladığını” doğrulayan bir mektup yayınladı. Uluslararası Af Örgütü böyle bir mektubu hiç almadıklarını belirtti ve mektubun içeriğinin yayınlanmış olan raporda bahsedilenleri tamamen desteklediğine, yani “görüşmelerin yapıldığına, kontratların hazırlanıp imzalandığına ve son kullanıcı sertifikalarının Güney Sudan Savunma Bakanlığı’ndan alındığına” dikkat çekti.
Uluslararası Af Örgütü’nün raporu ayrıca, Birleşik Krallık hükumetinin 8 yılı aşkın süreden beridir paravan şirketleri yasa dışı bir şekilde silah tüccarları için “anlaşma yapma aracı” olarak kullandığını ve Suriye, Eritre, ve Güney Sudan gibi ambargo uygulanan veya insan hakları ihlalleri yapan ülkelere silah gönderdiğini gösteriyor.
Daha fazla detay için;
OCCRP’nin raporu: https://www.occrp.org/en/investigations/7037-arms-washing-ukraine-network-moves-embargoed-european-arms-to-africa-and-the-middle-east
Uluslararası Af Örgütü’nün raporu: https://www.amnesty.org/en/documents/act30/7115/2017/en/
Kaynak: WRİ
